Rok 2022 był decydujący dla ukierunkowania wspólnego rozwoju usług otwartej nauki wspieranej przez PIONIER, jako krajowego analogu European Open Science Cloud. Podjęto decyzję o dalszym dostosowywaniu usług PIONIER do wymagań EOSC i uzupełnieniu katalogu połączonych usług, umożliwiając rozpowszechnienie metodyk otwartej nauki zgodnie z wymaganiami dzisiejszego procesu naukowego.
Kluczową zmianą w 2022 roku była decyzja o stworzeniu usługi PIONIER DMP i połączeniu z usługami PIONIER RoHub oraz PIONIER Cloud, z możliwością dołączenia dodatkowych usług, np.: zasobów obliczeniowych albo rejestracji trwałych identyfikatorów. Takie połączone usługi tworzą kompletny proces zarządzania wynikami procesu naukowego i odpowiadają wymaganiom instytucji fundujących przez jeden punkt wejścia – portal PIONIER. Dla naukowców oznacza to zapewnienie narzędzia, które w jednym miejscu skupia wszystkie formalne i nieformalne wymagania dotyczące otwartej nauki. W tym roku udało się zrealizować połączenie usług PIONIER DMP oraz PIONIER RoHub, a prace będą kontynuowane przez cały rok 2023 w celu uruchomienia pełnej usługi. Również usługa PLGrid jest gotowa do połączenia z EOSC poprzez PIONIER.Id.
Projekt Skills4EOSC ma na celu wspieranie rozwoju umiejętności w zakresie otwartej nauki (Open Science) poprzez stworzenie ogólnoeuropejskiego ekosystemu szkoleniowego, wypełniającego trzy luki zidentyfikowane przez EOSC: brak wiedzy specjalistycznej w zakresie otwartej nauki i danych, brak jasnej definicji profili zawodowych w zakresie danych i odpowiadających im ścieżek kariery oraz fragmentacja zasobów szkoleniowych. Głównym kanałem do osiągnięcia tego celu będzie sieć centrów kompetencji, m.in. dla której członkowie konsorcjum PIONIER stworzą infrastrukturę wspierającą współpracę, koordynację oraz udostępnianie danych. Pod koniec projektu zostaną również opracowane wytyczne dotyczące zrównoważonego rozwoju i utrzymania takich sieci oraz centrów kompetencji. Do szerzenia wiedzy na temat otwartej nauki przyczyni się też przeprowadzenie krajowego szkolenia Train the Trainers dla centrów kompetencji. Konsorcjum PIONIER weźmie także udział w budowaniu sieci wsparcia użytkowników dla naukowców i specjalistów w zakresie danych.
W projekcie duży nacisk kładziony jest na możliwości synergii z istniejącymi programami w domenie European Open Science Cloud (EOSC), zasad FAIR, otwartej nauki oraz umiejętności cyfrowych. Aby ułatwić ten proces, instytucje zrzeszone w Konsorcjum PIONIER koordynują i wspierają tworzenie bazy danych, zawierającej informacje o stosownych krajowych, regionalnych oraz europejskich programach oraz strumieniach finansowania. Projekt potrwa 3 lata, a pierwsze efekty prac zobaczymy na początku 2023 roku.
Podczas EOSC National Tripartite Event Poland środowisko naukowe wyraziło duże zainteresowanie, aby na szczeblu krajowym zwiększyć adaptację praktyk otwartej nauki. Dużym zainteresowaniem cieszyło się przyjęcie Planów Zarządzania Danymi w projektach badawczych. Do tego jednak potrzebne są odpowiednie narzędzia, które umożliwią sprostanie wyzwaniom w cyklu życia zarządzania danymi. Dyskutowano również o tym, jak rozwijać umiejętności naukowców w zakresie adaptacji Otwartej Nauki, w jaki sposób prowadzić szkolenia i uczyć tych umiejętności na różnych poziomach systemu edukacji. Środowisko naukowe w Polsce ma przed sobą również wyzwania – paneliści zgodnie stwierdzili, że nadal istnieje potrzeba bardziej skoordynowanej pracy na szczeblu krajowym i podjęcie różnych inicjatyw w ramach EOSC.
Raimundas Tuminauskas, Raul Palma
Oprac. Gabriela Jelonek