Obecnie biblioteki, archiwa czy muzea udostępniają swoje zbiory online w postaci cyfrowej, uprzednio je digitalizując. Robią to poprzez serwisy zwane repozytoriami, bibliotekami cyfrowymi czy archiwami online. Dzięki Federacji Bibliotek Cyfrowych badacze nauk humanistycznych mogą w jednym miejscu wyszukiwać zasoby np.: książki, artykuły czy inne dzieła kultury. Łatwy dostęp do dzieł usprawnia prace badawcze, a naukowcy nie muszą przeszukiwać osobno każdego ze zbiorów.
Zadaniem Federacji jest umożliwienie użytkownikom przeszukiwania tylko wybranych źródeł danych, w sposób precyzyjniejszy niż pozwalają na to ogólne wyszukiwarki. Podstawą Federacji Bibliotek Cyfrowych jest aktualizowana co noc baza danych o obiektach udostępnianych w Internecie przez polskie instytucje nauki i kultury. Użytkownicy przeszukując tę bazę, otrzymują odnośniki do zdigitalizowanych dzieł, które znajdują się w zbiorach online instytucji współpracujących z FBC.
W ostatnich dziesięcioleciach prowadzona jest masowa, sukcesywna cyfryzacja zasobów dziedzictwa kulturowego i nauki w skali globalnej. Pozyskiwane są niezliczone dane badawcze o zróżnicowanym charakterze. Na szczeblu ogólnoeuropejskim podejmowane są konkretne kroki zmierzające do uregulowania i dodatkowego wspierania szeroko rozumianych działań na rzecz digitalizacji i ochrony materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego.
Strategicznym partnerem tych działań jest największe konsorcjum humanistyczne w Polsce DARIAH-PL. Tworzą je instytucje naukowe zajmujące się humanistyką cyfrową. Jednym z kluczowych projektów realizowanych przez konsorcjum jest projekt o tytule „Cyfrowa infrastruktura badawcza dla humanistyki i nauk o sztuce DARIAH-PL”. Liderem tego projektu jest Instytut Chemii Bioorganicznej PAN – Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe, czyli operator Federacji Bibliotek Cyfrowych.
Celem wyżej wspomnianego projektu jest zbudowanie badawczej e-infrastruktury dla humanistyki cyfrowej i nauk o sztuce o nazwie Dariah.lab. Służyć ona będzie pozyskiwaniu, przechowywaniu i integracji danych o kulturze z zakresu nauk humanistycznych i społecznych oraz przetwarzaniu, wizualizacji i udostępnianiu zasobów cyfrowych. Rozszerzenie potencjału prowadzonych w Polsce badań z dziedziny humanistyki i nauk o sztuce będzie miało wpływ na różne obszary, np.: edukację, turystykę regionalną czy gospodarkę. Federacja Bibliotek Cyfrowych to świetny przykład na to, jak najnowsze technologie IT pomagają naukowcom humanistom w pracach badawczych.
Pandemia koronawirusa pokazała, że zamknięcie instytucji kultury i nauki nie musi oznaczać odcięcia od źródeł wiedzy. Dostępność dzieł w formie cyfrowej dla każdego sprawia, że popularyzacja nauki i jej dostępność jest łatwa nawet na odległość.
Gabriela Jelonek