Kategoria: #Ludzie: Aktualności

Konsorcjum PIONIER reprezentowali w Łodzi także: prof. dr hab. inż. Roman Wyrzykowski (MAN Częstochowa) – wiceprzewodniczący Rady Konsorcjum PIONIER, a także Piotr Szelfiński (MAN Łódź) – członek Rady Konsorcjum PIONIER.

W gmachu Alchemium Politechniki Łódzkiej rozmawiano o tym, jak we współczesnych czasach najlepiej rozwijać naukę, jakie są szanse i zagrożenia związane także z rozwojem uczelni, a także jakie możliwości daje kontakt z otoczeniem społeczno-gospodarczym m.in. z Agencją Badań Medycznych i Ministerstwem Obrony Narodowej. Gośćmi specjalnymi wydarzenia byli: prof. dr hab. inż. Maria Mrówczyńska, podsekretarz stanu, MNiSW, prof. dr hab. inż. Adam Woźniak, Politechnika Warszawska, prof. dr hab. n. med. Wojciech Fendler, prezes ABM, a także gen. bryg. Marcin Górka, dyrektor Departamentu Innowacji MON.

Dr inż. Maciej Stroiński, przewodniczący Rady Konsorcjum PIONIER przedstawił prezentację pt. “PIONIER infrastruktura i usługi dla cyfrowej transformacji nauki”. Na slajdach znalazły się nie tylko informacje związane z początkiem działania Konsorcjum w 2003 roku, ekosystemami i mapami prezentującymi światłowody i systemy transmisyjne, ale także ukazane zostały wspólne projekty środowiskowe PIONIERa. Na kilku slajdach wskazane zostały usługi, od tych w technologii światłowodowej (dedykowane włókna światłowodowe, dedykowane lambdy,  pasmo w systemie DWDM), usługi w technologii MPLS aż po dostęp do Internetu światowego i  dostęp do sieci GÉANT, GLIF oraz usługi komunikacyjne, zarządzania tożsamością i dostępu do zasobów. Dr inż. Stroiński opowiedział również uczestnikom spotkania w Łodzi o najważniejszych i największych dwóch projektach PIONIER-LAB i PRACE-LAB oraz KMD. Zaprezentował również efekty współpracy z dziedzinowymi infrastrukturami badawczymi oraz przedstawił sieć dystrybucji kwantowego klucza szyfrującego (Quantum Key Distribution).

– Ekosystem PIONIER/MANy wspomagając procesy cyfrowej
transformacji nauki, musi obecnie zmierzyć się z wyzwaniami
cyberbezpieczeństwa za sprawą dyrektywy NIS2 (i KSC) oraz dostępu
do otwartych danych naukowych, co wymaga repozytoriów danych
i szybkiego dostępu do BIG DATA – mówił w podsumowaniu przewodniczący RKP. – Cyfrowa transformacja gospodarki i społeczeństwa wymaga multidyscyplinarnych badań naukowych wspieranych infrastrukturą informatyczną nauki do realizacji prac B+R, proof of concept i prototypów rozwiązań aplikacyjnych; jest to naturalna konsekwencja wyzwań inicjatyw europejskich 2030 DIGITAL EUROPE i 2030 DIGITAL COMPASS.

Ekosystem PIONIER/MANy jako kluczowy element infrastruktury
informatycznej nauki wymaga więc dalszego rozwoju; kierunki tego
rozwoju, wiążą się z innowacyjnymi technologiami, m.in. z:
• komunikacją i przetwarzaniem kwantowym
• sztuczną inteligencją
• mobilną łącznością szerokopasmową (5G, 6G)
• sensorycznym zastosowaniem sieci światłowodowych
• inteligentnymi powiązaniami ze światem rzeczywistym (IoT, IIoT, IoE)
• budową cyfrowych bliźniaków.
• rozwojem maszyn autonomicznych
• zaawansowanym bezpieczeństwem.

Magdalena Baranowska-Szczepańska

Zachęcamy do zapoznania się i uczestnictwa – zarówno online, jak i stacjonarnie.

Oto spis wybranych wydarzeń:

1-11 kwietnia Holandia, Eindhoven

SURF https://www.surf.nl/en/agenda/spring-hpc-school

2 kwietnia Włochy (online)

GARR https://www.garr.it/it/formazione/corsi/2857-la-nuova-versione-lts-di-moodle

8-10 kwietnia Czechy, Praga

GÉANT Security Days 2024 

17 kwietnia  Holandia, Utrecht

SURF: https://www.surf.nl/en/agenda/essentials-4-data-support-2025

SURF: https://www.surf.nl/en/agenda/seminar-foresight-practices

16 kwietnia Holandia, Utrecht

https://www.surf.nl/en/agenda/information-security-risk-assessment-training

22-24 kwietnia Holandia, Utrecht

SURF https://www.surf.nl/en/agenda/trainingtransits-i

25 kwietnia Wielka Brytania, Chester

JISC https://www.jisc.ac.uk/events/demonstrating-digital-transformation-transformational-co-design

oprac. Magdalena Baranowska-Szczepańska

W ramach członkostwa w BoD, które prowadzi całe posiedzenie, w Zgromadzeniu Ogólnym brał również udział dr inż. Cezary Mazurek.

Jak podkreśla dr inż. Cezary Mazurek: – Spośród wielu niewątpliwie ważnych wątków poruszanych na Posiedzeniu GA na pierwszy plan wysuwały się dwa: opracowanie nowej strategii asocjacji na lata 2026-2030 oraz oferta GÉANT w przetargu EuroHPC JU na budowę terabitowej, bezpiecznej sieci łączącej europejskie superkomputery i centra danych, w sfederowany ekosystem HPC i obliczeń kwantowych. W kwestii strategii prowadziliśmy w formie kick-offu dedykowany interaktywny warsztat w podgrupach, w ramach których dyskutowane były silne strony asocjacji i wyzwania stojące przed GÉANT w nadchodzącej dekadzie. Zebrane głosy zostaną wykorzystane do sformułowania początkowego zakresu strategii, której ogłoszenie zaplanowano podczas TNC w roku 2026. Natomiast, trzeba przyznać, że w kontekście przetargu na tzw. hyperconnectivity, z dużą ulgą przyjęliśmy w BoD poparcie Zgromadzenia Ogólnego dla zaproponowanych warunków. Dzięki temu, po akceptacji Boardu na posiedzeniu w dniu 12.03 ostatecznego kształtu, oferta GÉANT w tym wyjątkowo wymagającym od strony organizacyjnej i ekonomicznej postępowaniu, została złożona 13.03.

Kolejne posiedzenie Zgromadzenia Ogólnego zaplanowane jest na 9.06 podczas organizowanej w Brighton (UK) konferencji TNC25.

Magdalena Baranowska-Szczepańska

W tym celu w projekcie GN5-1 zostało wydzielone osobne zadanie Optical Time and Frequency Networks (OTFN), skupiające się na zagadnieniach transmisji czasu i częstotliwości, a także popularyzujące te zganienia wśród użytkowników GÉANT. Koledzy przygotowali szereg szkoleń dotyczących zagadnień związanych z czasem i częstotliwością oraz z możliwościami ich transmisji przez sieci optyczne.

– Szkolenia podzielne są na lekcje o różnym stopniu zaawansowania tak, aby dostosować je do osób, które nie miały wcześniej do czynienia z zagadnieniami metrologicznymi – wyjaśnia Wojbor Bogacki i dodaje: –  Każde szkolenie kończy się krótkim testem pozwalającym sprawdzić pozyskaną wiedzę oraz certyfikatem potwierdzającym ukończenie lekcji. Jedno ze szkoleń dotyczy systemu ELSTAB rozwijanego przez kolegów z AGH w Krakowie, a który to system stanowi podstawę sieci transmisji czasu i częstotliwości w sieci PIONIER.

Szkolenia z czasu i częstotliwości nie są jednymi szkoleniami dostępnymi na stronie projektu GN5-1. Zakres szkoleń jest znacznie szerszy i obejmuje szereg zagadnień, które są rozwijane w projekcie m.in. technologie kwantowe, technologie sieciowe, bezpieczeństwo sieci itp.

https://e-academy.geant.org/moodle/index.php

Magdalena Baranowska-Szczepańska

Sztuczna inteligencja, cyberbezpieczeństwo, otwarte dane, a może technologie kwantowe? Niezależnie które z obszarów i tematów Państwa interesują, warto sprawdzić zestaw szkoleń i warsztatów zaplanowanych na nadchodzący miesiąc. Część wydarzeń organizowana jest w wersji stacjonarnej, kilka odbędzie się w formie hybrydowej, a niektóre tylko online.

3 marca
Introduction to Supercomputing, part I
SURF, online

4 marca
Webinar Update OCRE 2024
SURF, online

5 marca
Workshop Guidance Ethics
SURF, online

6 marca
Futures with quantum communication
SURF, online

12-13 marca
CSC Computing Environment, Part 1: Basics
Funet, online

12-13 marca
2nd SIG-TFN meeting
GÉANT (Ispra, Włochy), płatne

19 marca
Network Technologies Workshop
GÉANT, online

19 marca
Using discovery tool data to support institutional strategies and initiatives
online

21 marca
15th SIG-CISS
online

24 marca
Introduction to Supercomputing, part II
SURF, online

25 marca
Introduction to Supercomputing, part III
SURF, online

24-25 marca
SIG-MSP 2025 spring meeting
RENATER (Paryż, Francja)

25 marca
SIG-Procurement: AI in Procurement
online

31 marca – 3 kwietnia
TIIME Unconference – Trust and Internet Identity Meeting Europe
TIIME, (Reading, W. Brytania), płatne

31 marca
Training TRANSITS Essentials
SURF Utrecht, płatne

Oprac. Agnieszka Wylegała

Na szczególne zainteresowanie zasługują cztery marcowe wydarzenia: GÉANT General Assembly (5-6 marca), które odbędzie się w Poznaniu, a także posiedzenie EOSC Steering Board i EOSC European Tripartite Event zaplanowane na 24 i 25 marca w Krakowie. W stolicy Małopolski odbędzie się także EuroHPC Summit – międzynarodowa konferencja poświęcona europejskim superkomputerom, komputerom kwantowym, sztucznej inteligencji i ich zastosowaniu w badaniach naukowych, przemyśle i nowoczesnych technologiach.

3-4 marca
1st OSCARS Annual General Meeting
Rzym, Włochy

5-6 marca
GEANT General Assembly
Poznań

11-12 marca
Open Science Retreat: Artificial Intelligence and Open Science
Lipsk, Niemcy

11-12 marca
Digifest 2025
Birmingham, UK/online

18-20 marca
EuroHPC Summit 2025
Kraków

19 marca
EU Open Data Days 2025
Luksemburg/on-line

25 marca
National Tripartite Event: Poland
Kraków

Oprac. Agnieszka Wylegała

Warto tu jednak zauważyć, że ochrona infrastruktury IT w dużej mierze sprowadza się do działań defensywnych skierowanych na obronę przed znanymi metodami ataków oraz monitoringu kluczowych assetów.

Nowoczesne rozwiązania bezpieczeństwa rozszerzają wprawdzie metody detekcji zagrożeń o analizę behawioralną, dają też możliwości „detonowania” podejrzanych obiektów (plików, linków) w kontrolowanym środowisku i po części możliwość obrony przed nieznanym wprost zagrożeniem. Jednakże i w tym przypadku wyznaczniki złośliwości są w pewnym stopniu określone. A co z zupełnie nowymi technikami ataków? Pytanie skąd możemy pozyskiwać informacje o nowych metodach ataków, nowych strategiach i technikach. W przypadku znanych ataków, doskonałym źródłem informacji jest macierz MITRE ATT&CK[1]. Natomiast do zbieranie informacji o nowych atakach warto zaprząc systemy honeypot, które udają rzeczywiste środowiska, wabiąc adwersarzy i pozyskując szczegółowe informacje o ich aktywności. Pewnym novum są w tej kategorii systemy wykorzystujące w interakcji z użytkownikami mechanizmy sztucznej inteligencji, w szczególności modele językowe[2]. Ponadto, coraz częściej stosowane podejście, to odwzorowanie rzeczywistej infrastruktury w systemach honeypot, a raczej systemach oszukujących adwersarzy (ang. deception grid).

Godną polecenia platformą, umożliwiającą uruchamianie szeregu honeypotów o różnym stopniu interakcji, jest T-Pot[3].

Warto zauważyć, że wszystkie wspomniane na początku systemy bezpieczeństwa dają nam możliwość pozyskiwania informacji o adwersarzach, ale nie dają nam szerszego kontekstu ich aktywności. Remedium jest tu współdzielenie informacji o obserwowanych atakach z zaufanymi partnerami. Jeśli zidentyfikowaliśmy zagrożenie albo obserwujemy podejrzaną aktywność, to informacje o tym możemy przekazać partnerom za pomocą dedykowanego systemu. Rekomendowaną do tego celu platformą jest MISP[4]. Dzięki współdzieleniu informacji uzyskujemy szerszą perspektywę i wiemy nieco więcej o skali obserwowanych działań. Możemy w szczególności stwierdzić, czy oprócz nas ktoś jeszcze był celem ataku. Dzięki współpracy łatwiej przypisywać atrybucję do cyberataków.

Dodatkowo, informacje uzyskane z honeypotów czy innych systemów bezpieczeństw można skorelować z danymi z urządzeń sieciowych uzyskiwanymi w postaci tzw. NetFlow-ów, np. z wykorzystaniem bazy Clickhouse. Taka korelacja daje dodatkowy wgląd w aktywność adwersarzy i skalę ataków. Wykorzystanie nowoczesnej bazy danych znacząco przyspiesza identyfikację komunikacji, w której wykorzystywany był konkretny adres IP.

Wymiana informacji pomiędzy zaufanymi partnerami jest świetnym sposobem na budowanie świadomości sytuacyjnej. Tak właśnie buduje się CTI, czyli wiedzę o cyberatakach i ich sprawcach. Wiedza ta pozwala lepiej adresować ryzyka związane z atakami.

W ramach projektu GN5-2 PCSS współpracuje z instytucjami zrzeszonymi w ramach GÉANT, m.in. w zakresie współdzielenia informacji o zagrożeniach. W dalszej perspektywie rozważa się udostępnienie wyselekcjonowanych informacji pozyskiwanych od partnerów zagranicznych, także partnerom krajowym.

[1]https://attack.mitre.org/

[2] https://github.com/mariocandela/beelzebub

[3] https://github.com/telekom-security/tpotce

[4] https://www.misp-project.org/

Maciej Miłostan

Robert Pękal przez rok (od lipca 2023 do września 2024) pełnił funkcję zastępcy Pełnomocnika Dyrektora ds. PCSS, a w ostatnim kwartale 2024 r. jednoosobowo pełnił obowiązki Pełnomocnika Dyrektora ds. PCSS.

Robert Pękal zastąpił na stanowisku dr. inż. Cezarego Mazurka, który funkcję Pełnomocnika Dyrektora ds. PCSS pełnił od lipca 2019 roku.

Robert Pękal jest związany z PCSS od 2009 roku, od 2019 – jako kierownik Pionu Usług Sieciowych.

Środowisko sieci PIONIER – polskiego NRENu reprezentowali na spotkaniu w Amsterdamie: dr inż. Cezary Mazurek, członek Rady Dyrektorów Asocjacji GÉANT oraz komisji nadzoru i kontroli jakości, a także dr inż. Ivana Golub, współliderująca pakietem roboczym WP6 Network Development w projekcie GN5-2.

Dzięki 30-miesięcznemu okresowi trwania i finansowaniu w wysokości 80 milionów euro, GN5-2 zagwarantuje szybszą, bardziej odporną i bezpieczną infrastrukturę komunikacyjną wraz z rozszerzonymi usługami. Począwszy od łatwego, bezpiecznego i opłacalnego korzystania z usług w chmurze (za pośrednictwem nowych ram OCRE 2024), a skończywszy na dostarczaniu innowacyjnej i rozproszonej infrastruktury i usług zaufania, i tożsamości oraz wspieraniu Otwartej Nauki. GN5-2 wzmocni również bezpieczeństwo sieci i jej działanie w ujęciu federacyjnym, a także będzie promować współpracę na potrzeby innowacji i poprawy stabilnej łączności Europy z innymi regionami świata.

Pakiety robocze w projekcie opierają się na ustalonej i sprawdzonej strukturze pochodzącej z GN5-1. Działania związane z rozwojem usług (WP4 do WP8) są pogrupowane w obszary tematyczne: Above-the-Net, Trust and Identity, Network i Security, które są uzupełniane przez pakiety robocze dotyczące wsparcia i eksploatacji (WP1, WP2, WP3 i WP9).

– Prace rozwojowe w pakietach WP4 do WP8 koncentrują się na stopniowym ulepszaniu istniejących usług – wyjaśnia dr inż. Cezary Mazurek i dodaje, że pakiety te obejmują nie tylko inkubację, prototypowanie i pilotowanie nowych usług w swoich obszarach, ale także utrzymanie usług na poziomie operacyjnym. – Te pakiety robocze są powiązane z pakietem WP9 w zakresie wsparcia operacyjnego oraz z pakietem WP8 w zakresie bezpieczeństwa, zapewniającym bezpieczeństwo sieci szkieletowej GÉANT oraz bezpieczeństwo już na etapie opracowywania nowych usług. Trust and Identity (WP5) zapewnia z kolei maksymalny potencjał rozwiązań zarządzania tożsamością i udostępnia je społeczności naukowej.

Struktura pakietów roboczych projektu GN5-2

Poza przedstawieniem celów i harmonogramu projektu oraz zespołów realizujących poszczególne pakiety zadań, styczniowe spotkanie miało jeszcze jeden ważny cel. Cały zespół zarządzania projektem po raz pierwszy mógł spotkać się z nową dyrektor zarządzającą asocjacji GÉANT, Lise Fuhr.

Lise Fuhr i Erik Huizer podczas posiedzenia General Assembly, 21.11.2024 r.

Lise Fuhr, pełniąca formalnie nowe obowiązki od listopada 2024 roku, zastąpiła na tym stanowisku Erika Huizera, który sprawował tę funkcję od 2017 roku.

Lise pochodzi z Danii i wcześniej przez dziewięć lat była dyrektorem generalnym ETNO, stowarzyszenia z siedzibą w Brukseli reprezentującego wiodących europejskich operatorów telekomunikacyjnych. Jest przewodniczącą duńskiej organizacji ds. cyberbezpieczeństwa „Security Tech Space”, a w sierpniu 2022 roku została nominowana na członka panelu liderów Forum Zarządzania Internetem ONZ na trzyletnią kadencję. W latach 2017-2024 Lise była członkiem zarządu Europejskiej Organizacji Cyberbezpieczeństwa (ECSO). W latach 2016-2022 pełniła funkcję przewodniczącej rady Public Interest Registry (rejestr nazw domen .org) oraz Public Technical Identifiers (PTI), dawniej IANA i podmiotu stowarzyszonego ICANN. W latach 2009-2016 Lise była dyrektorem operacyjnym DK Hostmaster i DIFO, firmy zarządzającej nazwami domen .dk.

Nowa szefowa GÉANT ma ponad 20-letnie doświadczenie w branży internetowej, technologicznej i telekomunikacyjnej i jest dożywotnim członkiem ATV – Duńskiej Akademii Nauk Technicznych – niezależnego think tanku.

Jeszcze przed spotkaniem projektu, Lise Fuhr odbyła rozmowę z dr. inż. Cezarym Mazurkiem w siedzibie GÉANT, w ramach serii indywidualnych spotkań nowej szefowej GÉANT Executive Board z członkami GÉANT Board of Directors. Choć spotkanie miało być w głównej mierze poświęcone wizji i priorytetom Boardu, to niemal w całości dotyczyło historii i modelu funkcjonowania sieci PIONIER, sieci miejskich, centrów superkomputerowych i polskiego modelu rozwoju i udostępniania infrastruktury informatycznej nauki.

– Lise była zainteresowana modelem współpracy Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego – operatora sieci PIONIER z Radą Konsorcjum PIONIER, sposobem zapewnienia trwałych i stabilnych relacji z decydentami w rządzie, a także czynnikami decydującymi o polskiej pozycji w europejskich partnerstwach i inicjatywach, jak: Euro-QCI, EuroHPC JU, EuroQCS, DestinE, DARIAH, EOSC. Dopytywała również z zaciekawieniem o plany PIONIERa w odniesieniu do kolejnych inicjatyw jak AI-Factories czy nowe infrastruktury ESFRI. Z zadowoleniem przyjęła zaproszenie na spotkanie w Poznaniu przy okazji posiedzenia General Assembly Asocjacji GÉANT na początku marca tego roku – relacjonuje dr inż. Cezary Mazurek.

Magdalena Baranowska-Szczepańska

W najkrótszym miesiącu w roku odbędą się zarówno wydarzenia jednodniowe, skupiające społeczność poszczególnych projektów, jak i duże, kilkudniowe konferencje, organizowane dla międzynarodowego środowiska badaczy z różnych dziedzin. Zachęcamy do zapoznania się z kalendarium najbardziej interesując spotkań, organizowanych w tradycyjnej formie stacjonarnej, jak i popularnej (zwłaszcza po pandemii) wersji on-line.

5-7 lutego
63rd EUGridPMA + AARC policy + EnCo meeting
(Geneva, Szwajcaria)

6 lutego
GEANT Board Meeting
(Amsterdam, Holandia)

6-7 lutego
Data Sharing Festival 2025
(Haga, Holandia)

10 lutego
Infoshare: Global Platform for Labs (GP4L)
(on-line)

10 lutego
Tools and Services to improve the quality of Research Software
(on-line)

12 lutego
WP6 Incubator Infoshare
(on-line)

17-19 lutego
19th International Digital Curation Conference
(Haga, Holandia)

18-19 lutego
SIG-Marcomms Spring meeting (hybrid)
(Dublin, Irlandia)

20-21 lutego
FAIRfest: Celebrating advancements of FAIR solutions in EOSC
(Haga, Holandia)

24 lutego
FileSender Online Infoshare
(on-line)

25 lutego
Teaching what we practice – Open Science in higher education
(on-line)

25-26 lutego
34th STF, hosted by HEAnet
(Dublin, Irlandia)

26 lutego
SIG-ISM Virtual Meeting
(on-line)

Oprac. Agnieszka Wylegała