Kategoria: #Ludzie: Proszę Państwa, oto MAN!

Centrum Informatyczne obecnie skupia się na budowie nowego Zapasowego Centrum Danych, a także na etapowej modernizacji CPD i LPD sieci MAN.

Modernizacja ta będzie polegała głównie na zabezpieczeniu odpowiedniej mocy energetycznej pod przyszłe urządzenia sieciowe, wymianie UPSów (lub tylko samych baterii w UPSach), wymianie klimatyzatorów oraz niektórych urządzeń sieciowych z interfejsami 1 GE i 10 GE na sprzęt o większych przepływnościach. Planowane prace renowacyjne wynikają z konieczności przygotowania infrastruktury i pomieszczeń pod zakup i montaż nowych urządzeń, które planujemy zakupić w ramach obecnie realizowanego projektu pn. PIONIER-LAB. Będą to urządzenia sieciowe, dzięki którym zwiększy się znacznie szybkość transmisji danych zarówno w szkielecie sieci MAN, jak i poprzez sieć PIONIER pomiędzy ośrodkami MAN. Nowe prędkości będą rzędu 400  Gbps w rdzeniu MAN do 800 Gbps w szkielecie sieci PIONIER – pomiędzy MANami.
– W dalszym ciągu rozbudowujemy sieć MAN o dowiązania do kolejnych ważnych obiektów, które w wyniku konsolidacji z Państwową Medyczną Wyższą Szkołą Zawodową przeszły na stan majątkowy UO. Budujemy także dowiązanie do Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego, który w związku z utworzeniem na UO kierunku lekarskiego został przekazany na rzecz UO oraz dowiązanie światłowodowe do Szpitala Wojewódzkiego przy ul. Katowickiej – mówi dyrektor i dodaje: –  Zwiększamy liczbę Access Pointów, aby umożliwić naszej społeczności akademickiej komfortowe korzystanie z dostępu do sieci Internet poprzez sieć Wi-Fi (eduroam). Również staramy się zatrudniać nowych pracowników, pozyskiwać i dokształcać nowe pokolenie przyszłych administratorów sieci, którzy wykorzystując wiedzę i doświadczenie „starszych kolegów” (obecnych administratorów) przejmą w przyszłości bardzo dobrze prosperujący warsztat, którym jest sieć MAN i będą w dalszym ciągu starali się rozwijać tę infrastrukturę oraz wdrażać kolejne usługi na potrzeby zarówno środowiska naukowo-akademickiego, jak i społeczeństwa Opola oraz szerzej – Opolszczyzny. Jednak jest to jedno z trudniejszych planowanych do realizacji zadań, ponieważ na rynku opolskim, a myślę, że nie tylko u nas, brakuje specjalistów – administratorów sieci.

Cofając się o kilkadziesiąt lat, warto przypomnieć, że budowa kręgosłupa, rdzenia sieci MAN Opole trwała 5 lat (1995-2000), a jej realizację przeprowadzano w 5-ciu etapach. Około 11 km tras to rdzeń sieci, który został wybudowany w ciągu tych 5 lat i objął najważniejsze wówczas obiekty opolskich uczelni. Następnie, w  miarę rozwoju uczelni i związanymi z tym potrzebami lokalowymi, środowisko naukowo-akademickie pozyskiwało bądź od władz miasta, bądź od innych władz administracji państwowej czy samorządowej kolejne budynki lub budowało je we własnym zakresie dla tworzonych Wydziałów czy Instytutów.  – Można powiedzieć, że w ten naturalny sposób, następowała rozbudowa i  systematyczny rozwój sieci MAN. Do tych nowych obiektów i siedzib budowaliśmy odpowiednią infrastrukturę telekomunikacyjną, tzw. dowiązania, oparte przede wszystkim o włókna światłowodowe. Wliczając te nowo wybudowane dowiązania, obecnie infrastruktura sieci MAN-Opole to ponad 22 km linii światłowodowych, około 50 lokalizacji, w których mieszczą się jednostki organizacyjne Uniwersytetu Opolskiego (UO), Politechniki Opolskiej (PO), Urzędu Wojewódzkiego, Urzędu Marszałkowskiego, Urzędu Miasta Opola, bibliotek, szkół i innych obiektów użyteczności publicznej. Obecna infrastruktura sieci MAN to również ponad kilkaset urządzeń aktywnych, zainstalowanych w kilkunastu tzw. Centralnych i Lokalnych Punktach Dystrybucyjnych (CPD i LPD) –  wspomina dyrektor M. Ganczarski. –  Ale sieć MAN to nie tylko światłowody i urządzenia aktywne, to przede wszystkim ludzie, którzy stanowią trzon, najważniejsze ogniwo całej tej infrastruktury. Bez odpowiedniego zespołu, składającego się z pasjonatów i inżynierów nowoczesnych technologii telekomunikacyjnych, a zarazem ludzi o otwartych umysłach, sieć MAN była bezużyteczna, byłaby po prostu martwa. To zespół wybitnych specjalistów inżynierów, administratorów sieci, projektantów sieci, którzy tę sieć tworzyli od początku, którzy latami zdobywali doświadczenie, mają ogromną wiedzę i umiejętności, czyni tę infrastrukturę niezbędną w każdej dziedzinie naszego życia.

Na Uniwersytecie Opolskim działają już cztery usługi w oparciu o sieć PIONIER. Wdrożono usługę: wideokonferencji, eduroam – w uproszczeniu –  bezprzewodowego dostępu do sieci Internet, obliczeń kampusowych i interaktywnej naukowej telewizji wysokiej jakości.

Z usługi wideokonferencji korzystają zarówno pracownicy naukowi, jak i pracownicy, którzy nie są nauczycielami akademickimi, ale biorą udział w wykładach, konsultacjach, szkoleniach itp., zarówno krajowych, jak i z partnerami zagranicznymi. Usługa cieszy się dużą popularnością, przeprowadzono już kilkaset wideokonferencji. Jednym z ciekawszych przykładów wykorzystanie tej usługi było zorganizowanie w czasie pandemii cyklicznych wykładów on-line poprzez wideoterminal dla studentów UO przez panią profesor bezpośrednio z uniwersytetu zlokalizowanego na terytorium USA, a także ze swojego domu (także za Atlantykiem). Usługa ta jest teraz także powszechnie wykorzystywana do zdalnej obrony prac habilitacyjnych i doktorskich. Przeprowadzono już kilkadziesiąt takich rozpraw.

Eduroam  – ramach tej usługi czyli usługi powszechnego, autoryzowanego dostępu do sieci naukowych za pomocą technologii bezprzewodowych  pn. „eduroam”, uczelnia otrzymała sprzęt bezprzewodowy – system nowej technologii złożony z oprogramowania, kontrolerów oraz zestawów AP (access pointów), tj. urządzeń do zapewnienia bezprzewodowego dostępu do sieci Internet, które zostały zainstalowane we wszystkich czynnych obiektach UO. Obecnie z bezprzewodowego dostępu do sieci Internet korzystają wszyscy pracownicy naukowo-dydaktyczni, jak i studenci Uniwersytetu Opolskiego, a poprzez Uniwersytet Opolski (regionalnego koordynatora usługi eduroam), również pracownicy i studenci Politechniki Opolskiej. Dostęp do zasobów miejskich sieci MAN, sieci PIONIER oraz Internetu, posiadają również studenci i pracownicy innych uczelni uczestniczących w projekcie eduroam w Polsce i na świecie – i to na takich samych zasadach, jak w jednostce macierzystej. Usługa cieszy się ogromną popularnością.

Usługa obliczeń kampusowych – uczelnia otrzymała zestaw serwerów, tzw. klaster obliczeniowy. Obecnie zarejestrowanych jest kilkadziesiąt kont pracowników naukowo-dydaktycznych, którzy korzystają ze specjalistycznego oprogramowania, realizując prace obliczeniowe i symulacje niezbędne w prowadzonych przez nich badaniach naukowych.

Telewizja naukowo-akademicka realizuje zadania związane z działalnością naukową, dydaktyczną oraz kulturalną uczelni. Udostępniane są reportaże, wykłady otwarte, materiały szkoleniowe, relacje i nagrania z różnych uroczystości, przekazy i transmisje na żywo. Obecnie można powiedzieć, że telewizja ta stała się oknem na świat dla społeczności naszej uczelni.

– Oprócz wymienionych powyżej tych 4 usług, które to uruchomiliśmy w ramach wspólnego projektu PLATON, Centrum Informatyczne zrealizowało wraz z 22 członkami Konsorcjum PIONIER kolejne zadania, tym razem w ramach projektu pt. „Realizacja w MAN-ach usług krytycznych o wysokim poziomie niezawodności (MAN-HA)”– wylicza dyrektor i dodaje, że zadania te związane były przede wszystkim z rozwojem infrastruktury informatycznej nauki i podniesieniem bezpieczeństwa sieci (i w sieci). Prowadzone wdrożeniowe obejmowało w UO m.in.:

• wdrożenie usługi bezpiecznego zdalnego dostępu do aplikacji i zasobów sieci na bazie sprzętowych rozwiązań wykorzystujących SSL VPN (Secure Socket Layer Virtual Private Network);
• wdrożenie usług krytycznych o podwyższonej niezawodności (na bazie funkcjonalności HA – high availability) w infrastrukturze usługi obliczeń kampusowych na przykładzie aplikacji webconference;
• wdrożenie jednego punktu dostępu w sieci PIONIER do usług kampusowych – logowanie federacyjne;
• udostępnienie Office 365 w sieci PIONIER (w tym pracownikom i studentom Uniwersytetu Opolskiego).

Najbardziej przydatną w czasie pandemii okazała się usługa VPN wdrożona w ramach programu MAN-HA. Pozwoliła ona, po wprowadzeniu czasowego ograniczenia funkcjonowania UO w związku z pandemią koronawirusa SARS-CoV-2, na szybkie zestawianie bezpiecznych, szyfrowanych połączeń pomiędzy służbowymi komputerami pracowników Uczelni, a systemami, do których taki dostęp był potrzebny oraz usługa zdalnego nauczania, prowadzonego z wykorzystaniem oprogramowania „Teams” firmy Microsoft .

– Wspomniane usługi mogły być realizowane bezproblemowo w oparciu o doskonale przygotowaną infrastrukturę sieci PIONIER i MAN, które z kolei są sieciami nowoczesnymi, wybudowanymi z nadmiarowymi parametrami, co pozwoliło na „obsłużenie” wyraźnie zwiększonego ruchu do i od abonentów sieci MAN w czasie pandemii – wyjaśnia dyrektor Ganczarski. – Natomiast najbardziej popularną usługą, która wzbudziła największe zainteresowanie środowiska naukowo-akademickiego Opola jest usługa eduroam, pozwalająca na uzyskanie dostępu do sieci Internet niemalże we wszystkich większych ośrodkach akademickich na świecie, z wykorzystaniem tych samych danych (loginu i hasła) co w macierzystej uczelni i bez dokonywania jakichkolwiek zmian w konfiguracji połączenia sieciowego w urządzeniu klienckim takim, jak telefon, tablet czy też komputer przenośny.

Z Radą Konsorcjum PIONIER dyrektor związany jest od samego początku istnienia. Jak mówi to dzięki bardzo dobrze układającej się  współpracy pomiędzy ośrodkami skupionymi wokół MANów, mogła powstać niezwykle potrzebna i nowoczesna infrastruktura teleinformatyczna, która połączyła światłowodami wszystkie wybudowane 21 MANów.

– Tę infrastrukturę stanowi szerokopasmowa, światłowodowa sieć PIONIER, której Operatorem jest PCSS z siedzibą w Poznaniu – podkreśla M. Ganczarski.

Jego zdaniem rolę nauki w tworzeniu infrastruktury niezbędnej do efektywnego wykorzystania różnego rodzaju e-usług, w tym usługi zdalnego nauczania, wideokonferencji, e-medycyny, itp. oraz efektywnego zarządzania zasobami sieci możemy ocenić pozytywnie
z perspektywy straszliwej pandemii, jaką był COVID.

– To przecież w środowiskach naukowo-akademickich skupionych wokół MANów i Operatora sieci PIONIER budowano najpierw lokalne miejskie sieci komputerowe (MANy) oraz ogólnopolską, narodową sieć nauki jaką jest niewątpliwie sieć PIONIER, a następnie mając tak przygotowaną infrastrukturę uruchamiano usługi, które doskonale zdały egzamin i zostały wykorzystane w tych trudnych czasach pandemii. Jak można byłoby prowadzić zajęcia w szkołach, na uczelniach, wykorzystać mechanizmy VPN do pracy zdalnej, itp. gdyby nie szerokopasmowa infrastruktura sieci MAN i łącząca te sieci w jedną „autostradę światłowodową” sieć PIONIER? Albo, jak można by było prowadzić zajęcia, gdyby nie usługi uruchomione właśnie przez poszczególne środowiska naukowo-akademickie na bazie tej infrastruktury? Odpowiedź jest jedna, po prostu nie byłoby możliwości uruchomienia w tak szerokim zakresie i skali tzw. e-usług. Zatem uważam, że rola nauki w tworzeniu e-infrastruktury i w efektywnym zarządzaniu jej zasobami znacznie wzrosła  – wyjaśnia i dodaje, że  również dzięki możliwości wykorzystania wybudowanej infrastruktury światłowodowej i uruchomionym usługom (zarówno uczelnie, jak i szkoły różnego szczebla) m.in. mają możliwość kształcenia i przygotowania kolejnych pokoleń społeczeństwa do wykorzystania gwałtownie rozwijających się technologii informacyjno-komunikacyjnych, zwłaszcza technologii internetowych, w tym także mobilnych.

Magdalena Baranowska-Szczepańska

Początki Akademickiej Miejskiej Sieci Komputerowej w Szczecinie sięgają przełomu lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku. W latach 1988 – 1991 stworzony został prototyp urządzenia transmisji danych wraz z oprogramowaniem sieciowym w modelu ISO-OSI od drugiej do czwartej warstwy. Prototyp powstał na Politechnice Szczecińskiej, w Instytucie Okrętowym, Zakładzie Automatyki i Teorii Systemów, pod kierownictwem prof. Jerzego Sołdka w ramach projektu ZASK – Zachodniopomorska Akademicka Sieć Komputerowa.

Opracowanie jednego z pierwszych polskich prototypów urządzeń typu bridge do transmisji Ethernet, posłużyło do połączenia podsieci Novell różnych Wydziałów Politechniki Szczecińskiej. Nastąpiło także projektowanie i wdrażanie instalacji oraz aplikacji sieciowych.

Komitet Badań Naukowych – wówczas naczelny organ administracji rządowej do spraw polityki naukowej i naukowo-technicznej Polski – przyjął strategię działań w zakresie rozwoju informatyki dla polskich środowisk naukowych. W ślad za tym KBN uruchomił środki finansowe z przeznaczeniem na finansowanie budowy sieci komputerowych w miastach będących ośrodkami akademickimi. Ta historyczna dla Szczecina decyzja nosiła numer 533/I-MSK/108/93 i dotyczyła dofinansowania inwestycji pod nazwą: Budowa Miejskiej Sieci Komputerowej – dla środowiska szczecińskiego. Była ona poprzedzona podpisaniem porozumienia środowiska akademickiego w Szczecinie dotyczącego budowy naszej sieci.

Pierwszym wyzwaniem z jakim musieli zmierzyć się budowniczowie sieci było… wymyślenie odpowiedniej nazwy dla nowo powstającego organizmu. O ile w większości ośrodków zarysowała się dość wyraźna tendencja tworzenia określeń opisujących powstającą infrastrukturę, o tyle w Szczecinie był z tym pewien problem. Albowiem stosowany schemat słowotwórczy oparty był na wykorzystaniu anglojęzycznego akronimu MAN (Metropolitan Area Network), przed którym dodawano kombinację liter, mających identyfikować dane miasto. W taki oto sposób nasi Szanowni Koledzy z Zielonej Góry powołali do życia ZielMAN, w Kielcach pojawił się KielMAN, a gród Kopernika zyskał sieć TorMAN. Tymczasem w Szczecinie…no cóż, uznano, że SzaMAN nie będzie dostatecznie mocno oddawał powagi należnej tak zaawansowanej infrastrukturze.

W latach 1994 – 1995 zespół projektowy Akademickiej Miejskiej Sieci Komputerowej – AMSK opracował ponad 200-stronicowy projekt AMSK. Na bazie tego projektu została zbudowana sieć AMSK w oparciu o transmisję światłowodową w ówcześnie najnowszej technologii ATM. W 1995 roku powstało Akademickie Centrum Informatyki – ACI, jako jednostka prowadząca eksploatację i rozwój AMSK, której kierowanie powierzono mi.

ACI administruje szerokopasmową siecią AMSK z prędkościami w rdzeniu 1/10 Gbps, dostępem do sieci Internet oraz do naukowych zasobów (Komputery Dużej Mocy, sieć PIONIER, zasoby biblioteczne, usługi sieciowe, dedykowane specjalistyczne aplikacje sieciowe, zdalne nauczanie, telemedycyna, wideo konferencje, multicasting itp.).

Przez około 5 lat prowadziliśmy główne szczecińskie serwisy informacyjne (miejski, wojewódzki itp.), np. www.szczecin.pl, a także wiele innych serwerów WWW. Zdobyliśmy doświadczenie w administrowaniu siecią miejską (AMSK), rozległą (POL34/622/PIONIER), protokołów TCP/IP, IPX, ATM, transmisji światłowodowej, xDSL, radioliniowej itp.

Od samego początku istnienia Akademickiej Miejskiej Sieci Komputerowej w Szczecnie stawiano na nowoczesne i innowacyjne technologie. Jej szkielet budowany był w oparciu o kable światłowodowe o imponującej – i według wielu wówczas „nie do wykorzystania” – pojemności 24 włókien. W przyjętych perspektywach rozwoju sieci planowano docelowo wykorzystanie technologii ATM z przepływnościami do 155 Mbps. Pojawia się Power Challenge XL, superkomputer produkcji Silicon Graphics. Dziś trudno ocenić, czy większe wrażenie robiły parametry techniczne tej maszyny (4 procesory R8000, 256 MB RAM), czy jej cena stanowiąca w tamtym czasie równowartość mniej więcej 10 samochodów marki Mercedes W124 lub – dla miłośników krajowej motoryzacji – 53 Polonezów Caro.

Braliśmy udział w pracach dwóch konsorcjów mających na celu wdrażanie i upowszechnianie zaawansowanych technologii informacyjnych w życiu społecznym i gospodarce. Jest to „Centrum Zaawansowanych Technologii Informatycznych” (CZTI) oraz „Centrum Zaawansowanych Technologii – TIFORA”. Braliśmy udział w wielu projektach, jako lider lub jako konsorcjant, czy to w ramach Konsorcjum PIONIER czy to w aktywnościach lokalnych.

W XXI wieku AMSK wkroczyła z jasną wizją dalszego rozwoju. Położono nacisk na kształtowanie marki i umacnianie pozycji na rynku dostawców Internetu. Wykorzystano w tym celu zaawansowane narzędzia marketingowe. Do dziś żywe jest w Szczecinie wspomnienie kampanii billboardowej i plakatów, na których dumnie prezentowała się rumiana kajzerka z wbudowanymi gniazdami RJ oraz ciągnącym się żółtym kablem sieciowym. Całość opatrzona chwytliwym sloganem: Internet? Bułka z masłem. Niewątpliwie działania te przyczyniły się do tego, że w 2005 roku jednostka znalazła się w gronie laureatów konkursu Gazele Biznesu organizowanego przez redakcję Pulsu Biznesu.

Jednym z przyjętych priorytetów rozwoju AMSK jest systematyczne rozszerzanie zasięgu tej sieci poprzez budowę nowych łącz światłowodowych doprowadzanych do kolejnych obszarów Szczecina. Zadanie o tyle trudne, że miasto jest na trzeciej pozycji w Polsce pod względem zajmowanego obszaru, a dodatkowo blisko 24% jego powierzchni pokrywają wody. Być może pewnym rozwiązaniem byłaby próba wykorzystania podziemnych tuneli, które według legend, tworzą gęstą sieć pod stolicą Pomorza Zachodniego. O tym, że coś może być na rzeczy świadczą wydarzenia, jakie miały miejsce podczas drążenia tunelu kanalizacyjnego pod jedną z dzielnic, kiedy to na głębokości 7m pod powierzchnią „zaginęła” głowica wiercąca. Okazało się, że warte bagatela milion euro urządzenie utknęło w nieznanych podziemiach. Prawdopodobnie były to kiedyś piwnice dawnego browaru Tivoli, gdzie w latach 20 i 30 ubiegłego wieku, przechowywano kadzie z alkoholem.

Przyjęta koncepcja rozbudowy Akademickiej Miejskiej Sieci Komputerowej zakłada jednak bardziej tradycyjne choć zaawansowane technologicznie rozwiązania, bazujące na budowie kolejnych segmentów w oparciu o tzw. mikrokanalizację światłowodową. Akademickie Centrum Informatyki, tj. jednostka administrująca szczecińską siecią MAN było również uczestnikiem wydarzeń i przedsięwzięć, które z dzisiejszej perspektywy miały charakter „proroczy”.

Kiedy w wyniku wdrożenia projektu PLATON zaoferowana została usługa wideokonferencji, wielu potencjalnych użytkowników z dużą dozą sceptycyzmu podchodziło do możliwości zastąpienia tradycyjnych konferencji i spotkań formą zdalną. Natomiast pomysł przeprowadzania w tej formie obrony pracy dyplomowej był traktowany niemal jak herezja. Tymczasem na długo przed pamiętnym rokiem 2019, kiedy to pandemia przedefiniowała dotychczasowy system zachowań i wartości, ACI zestawiało wideokonferencje na potrzeby zdalnych obron. Coś co obecnie stało się standardem, wtedy było działaniem nowatorskim.

Akademickie Centrum Informatyki angażuje się również w wiele przedsięwzięć mających na celu zwiększanie wykorzystania rozwiązań IT w zadaniach realizowanych przez placówki ochrony zdrowia. Stąd udział w projektach o charakterze telemedycznym, takich jak Telemedycyna – element e-zdrowia WZP, Telemedycyna w Euroregionie POMERANIA – sieć POMERANIA czy też Innowacyjna strategia diagnostyki, profilaktyki i adiuwantowej terapii wybranych schorzeń neurodegeneracyjnych w populacji polskiej (NeuStemGen). I tu kolejna ciekawostka. Kilka lat temu w ACI powstała koncepcja budowy platformy diagnostycznej, która miała w założeniu ułatwić i usprawnić kontakt pacjenta z lekarzem poprzez wykorzystanie narzędzi informatycznych. Konsultując ten pomysł ze środowiskiem lekarskim usłyszano opinię, że takie rozwiązanie jest w Polsce niemożliwe. Albowiem zarówno regulacje prawne jak i etos pracy medyka wykluczać miały rzekomo stawianie diagnozy zdalnie, tj. bez bezpośredniego kontaktu lekarza z pacjentem. COVID-19 ponownie zweryfikował dotychczas obowiązujące schematy ustanawiając teleporadę pełnoprawnym i dominującym w pewnym okresie, narzędziem pracy lekarza.

Wykazywaliśmy także wiele innych aktywności na rzecz Społeczeństwa Informacyjnego naszego regionu, wśród których należy wyróżnić uczestnictwo i kierowanie pracami Zachodniopomorskiej Rady Społeczeństwa Informacyjnego, powołanej 8 listopada 2007 roku przez Marszałka Województwa Zachodniopomorskiego. Przy Konwencie Marszałków Województw RP został powołany Zespół ds. Społeczeństwa Informacyjnego, w którym dyrektor ACI zasiadał jako przedstawiciel Województwa Zachodniopomorskiego.

Możemy także się poszczycić współautorstwem w opracowaniu „Strategii Budowy Społeczeństwa Informacyjnego w Województwie Zachodniopomorskim na lata 2006 – 2015”.

Warto wspomnieć również o jeszcze jednym, niezwykle ważnym dla rozwoju sieci AMSK w Szczecinie elemencie. O ludziach. Przez liczący obecnie 11 osób zespół ACI, na przestrzeni 30 lat przewinęła się grupa osób, która właśnie tu rozpoczynała swoją karierę zawodową. ACI „ma swoich ludzi” w wiodących światowych korporacjach – Google, Amazon, Mozilla Foundation, Allegro, Ericsson, Nokia, Amadeus, Juniper. Ludzie, którzy współtworzyli AMSK, zdobyte przy tej okazji doświadczenia wykorzystywali później do realizacji zadań w ramach projektów na całym świecie, począwszy od Krzemowej Doliny poprzez Europę, Półwysep Arabski, na Australii skończywszy.

Krzysztof Bogusławski

Miejska Sieć Komputerowa LubMAN obejmuje swym zasięgiem teren Lublina oraz Świdnika. Jej akademicka część administrowana jest przez LubMAN UMCS – wydzieloną organizacyjnie jednostkę Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.

Z dyrektorem Wojciechem Widelskim, reprezentującym od 2009 roku sieć LubMAN w Konsorcjum PIONIER, o przeszłości, przyszłości oraz bezpiecznym wykorzystaniu dobrodziejstw Internetu przez najmłodszych, rozmawia Magdalena Baranowska-Szczepańska.

Magdalena Baranowska-Szczepańska (M.B-S.): Lubelska Akademicka Sieć Komputerowa LubMAN działa już prawie 30 lat. Początkowo łączyła zaledwie kilkaset komputerów pracowników naukowych z Lublina. Dziś jest częścią najnowocześniejszej sieci komputerowej we wschodniej Europie i oprócz lubelskich uczelni i instytutów badawczych podłączone są do niej urzędy, szpitale i biblioteki oraz klienci indywidualni. Jakie są plany na najbliższe miesiące, lata?

Wojciech Widelski (W.W.): – Stawiamy na synergię projektów w skali makro z lokalnymi potrzebami lubelskiego środowiska naukowego. Rozwijamy sieć LubMAN w kontekście zwiększenia wydajności całej infrastruktury oraz zapewnienia jej należytej niezawodności. Nieustannie poprawiamy też bezpieczeństwo naszych usług. Z tego względu w ramach członkostwa w Konsorcjum PIONIER bierzemy udział we współfinansowanym ze środków UE projekcie PIONIER-LAB, dzięki realizacji którego będziemy w stanie stworzyć na terenie Lubelszczyzny doświadczalną sieć komputerową wysokich przepływności. Stanie się ona infrastrukturalnym szkieletem dla lokalnych inicjatyw realizowanych w ramach Związku Uczelni Lubelskich, który ma za zadanie wzmocnić potencjał badawczy, dydaktyczny całego regionu oraz Lubelskiej Unii Cyfrowej, której rolą jest współpraca na rzecz rozwoju umiejętności cyfrowych, tworzenia infrastruktur cyfrowych oraz transformacji cyfrowej Lubelszczyzny, także w zakresie opracowywania innowacyjnych rozwiązań na potrzeby całego regionu.

M.B-S.: Przyszło nam żyć w dość wyjątkowych, bo bardzo trudnych czasach. Najpierw pojawiła się pandemia, teraz za wschodnią granicą toczy się wojna. Jak z perspektywy Pana Dyrektora pandemia zmieniła branżę informatyczno-komputerową i czy obecna sytuacja wojenna naszych sąsiadów ma wpływ lub będzie miała na funkcjonowanie LubMAN?

W.W.: – W branży informatycznej znane jest szerokie pojęcie tzw. transformacji cyfrowej, która jest w zasadzie ewolucją pojęcia „informatyzacja”. Sama transformacja cyfrowa to proces przemyślany, kosztowny, rozłożony w czasie, przenoszący kolejne dziedziny funkcjonowania podmiotu do sfery informatycznej. Natomiast gdy wybuchła pandemia koronawirusa bardzo wiele instytucji musiało ją przejść dosyć intensywnie, ponosząc zarówno nakłady na niezbędną w tym zakresie infrastrukturę IT, jak i aspekty szkoleniowe – społeczne. Zwłaszcza ze względu na konieczność przestawienia się z pracy stacjonarnej na formę on-line ten ostatni aspekt był szczególnie ważny – nieumiejętne posługiwanie się usługami IT w „nowej rzeczywistości” zwiększało ryzyko incydentów bezpieczeństwa. Niemniej jednak udało się przejść przez okres pandemii bez większych zawirowań, a usługi, które zbudowano na rzecz szeroko pojętej pracy zdalnej pozostaną z nami na lata.

W kontekście wojny na Ukrainie, to od pierwszych dni sama Lubelszczyzna ze względu na geograficzne położenie stała się swoistym hubem humanitarnym, jeśli chodzi o niesienie pomocy osobom poszkodowanym w tym konflikcie. Sam UMCS mocno zaangażował się w bezpośrednią pomoc uchodźcom organizując szereg zbiórek w tym zakresie. Przekazano również jeden z domów studenckich na tymczasowe lokum dla uciekających z ogarniętego wojną kraju. Nie bez znaczenia jest fakt, iż Ukraińcy stanowią dosyć znaczną grupę naszych studentów. Dlatego – mając nierzadko informacje z pierwszej ręki – jesteśmy w stanie dopasować okazywaną pomoc do konkretnych potrzeb ludzi, którzy do nas przyjeżdżają lub są z nami w kontakcie.

W kontekście informatycznym wojna za wschodnią granicą spowodowała konieczność zwrócenia jeszcze większej uwagi na bezpieczeństwo IT naszych usług oraz użytkowników. Dziś wiele mówi się o wojnie hybrydowej w cyberprzestrzeni, na co trzeba być nieustannie przygotowanym.

M.B.-S.: Edukuje Pan Dyrektor „po godzinach” najmłodszych oraz ich rodziców/opiekunów w tematach bezpiecznego wykorzystania dobrodziejstw Internetu. Z jakimi problemami w tej grupie użytkowników najczęściej się Pan spotyka?

W.W.: – Najczęściej z brakiem świadomości co do mnogości zagrożeń w sieci i ich ewentualnych konsekwencji. Bardzo często zdarza się, że dzieci są dużo bieglejsze w posługiwaniu się telefonem czy komputerem od swoich rodziców czy opiekunów. Szybko poruszają się w cyfrowym świecie, ale też przez to mniej zwracają uwagi na wszystkie jego aspekty (kto czyta regulaminy mediów społecznościowych?). Obecnie to młodzież bardzo często wyznacza trendy w zakresie nowych usług sieciowych, zarówno aplikacji społecznościowych jak i gier na komputery czy konsole. Przykład – o fenomenie Tiktoka w zasadzie dowiedziałem się (na przykładach) od najmłodszych i to oni na początku stanowili jego główną bazę użytkowników. Nierzadko rodzice nie mają świadomości co w telefonie lub komputerze „robi” ich pociecha. Kontrola również nie jest prosta. Nawet, jeśli jesteśmy w stanie ustalić z jakich aplikacji korzysta dziecko, monitoring jest niemalże niemożliwy – rzadko kiedy dziecko jest w stanie przyjąć zaproszenie na przykład z Facebooka od swojego rodzica. Pozostaje nam „edukacyjna” rozmowa i nawiązanie partnerskich relacji z dzieckiem. Należy zwracać uwagę na niebezpieczeństwa zarówno w kontekście sposobu, jak i czasu korzystania z danych rozwiązań IT, tworząc niejako kulturę korzystania z telefonu, komputera czy konsoli. Na pewno musimy unikać działań rewolucyjnych w tym zakresie, w innym przypadku będziemy mieli bardzo ograniczony wpływ na dziecko, które będzie z premedytacją izolować nas od swoich działań w sieci.

Z usług PulMAN’a korzysta m.in. Starostwo Powiatowe w Puławach, Urząd Miasta Puławy, Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej, szereg operatorów internetowych (Internet Providers) m.in. Puławska Spółdzielnia Mieszkaniowa.

Za datę powstania MSK PulMAN należy przyjąć rok 1993 kiedy to w wyniku wcześniej złożonego wniosku inwestycyjnego Instytut otrzymał środki finansowe na budowę sieci wewnętrznej oraz uzyskanie podłączenia do Internetu.

W ramach tego przedsięwzięcia inwestycyjnego, które należało by nazwać Etapem 0, został zbudowany szkielet sieci lokalnej  IUNG-LAN. Węzłem tej sieci został router Cisco 4000, na zakup którego musieliśmy uzyskać specjalne zezwolenie rządu USA, ponieważ obowiązywała jeszcze wtedy dyrektywa COCOM. Na tym etapie podłączyliśmy do sieci 17 komputerów PC (z czego 4 w Zakładzie Zastosowania Matematyki i Informatyki) oraz serwer Sun LX, który pełnił w początkowym okresie funkcję serwera poczty elektronicznej. Węzeł sieci IUNG-LAN był połączony do węzła sieci NASK w Lublinie modemem analogowym o prędkości 9,6 kb/s.

Pierwsze 2 lata poświęciliśmy na rozbudowę sieci lokalnej Instytutu. Należy zauważyć, że już na tym etapie zastosowaliśmy łącza światłowodowe, które połączyły oba skrzydła pałacu. Liczba komputerów podłączonych do sieci wzrosła w tym okresie do 40 sztuk.

W wyniku reorganizacji Instytutu jaką zainicjował prof. dr hab. Marian Król w 1995 roku, został utworzony Ośrodek Sieci Komputerowej PulMAN, który w założeniu miał w pierwszej kolejności zapewnić obsługę informatyczną IUNG i w miarę rozwoju pomagać w dostępie do Internetu pozostałym instytutom naukowym w Puławach. Obsada tego ośrodka na samym początku była niewielka, w postaci mojej skromnej osoby.

Należy w tym miejscu zaznaczyć, że Instytut został uznany przez MNiSW za Jednostkę Wiodącą w naszym środowisku odpowiedzialną za budowę i eksploatację sieci miejskiej PulMAN.

W 1995 roku zrealizowaliśmy podłączenia wyżej wymienionych Instytutów za pomocą telefonicznych linii dzierżawionych od TP S.A., na których zainstalowaliśmy modemy asynchroniczne po prędkości przesyłu danych 19,2 kb/s. Sukces jaki osiągnęliśmy poskutkował podłączeniem w roku następnym w tej samej technologii Ośrodka Edukacyjnego Związku Nauczycielstwa Polskiego w Puławach, Wojewódzkiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Końskowoli oraz Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie. Staliśmy się siecią metropolitalną z prawdziwego zdarzenia.

Równolegle trwały prace rozwojowe na terenie Instytutu. Stopniowo „sieciowaliśmy” kolejne jednostki organizacyjne. W początkowym okresie odbywało się to przy pomocy skrętki UTP 5 kategorii. W związku z przyrostem ilości komputerów i urządzeń sieciowych, koniecznym stało się agregowanie sieci poprzez organizację węzłów sieciowych w pierwszej kolejności dostępowych, następnie szkieletowych, a w końcowej fazie rdzeniowych. W chwili obecnej mamy połączone wszystkie budynki leżące na terenie Osady Pałacowej, w których zainstalowanych jest ok. 450 zakończeń sieci lokalnej, zorganizowanych w 30 węzłach dostępowych, 12 węzłach szkieletowych i 3 węzłach rdzeniowych. Łączna ilość portów dostępowych na przełącznikach w sieci IUNG‑LAN kształtuje się na poziomie 550 sztuk.

W roku 1998 rozpoczęliśmy pierwszą modernizację sieci, która polegała na wymianie dotychczasowych linii zrealizowanych w pierwszym okresie budowy w technologii skrętki trzeciej kategorii na skrętkę piątej kategorii. Jednocześnie zaczęliśmy pomiędzy głównymi węzłami szkieletowymi uruchamiać trakty światłowodowe. Spowodowane to było tym, że przy stale wzrastającym ruchu w sieci połączenia miedziane nie spełniały wszystkich norm, co spowodowane było granicznymi odległościami dla skrętki (100 mb.) oraz dużą ilością zakłóceń zewnętrznych generujących niepożądane przesłuchy w kablu. Kable światłowodowe były pozbawione tych mankamentów. Stopniowo też zwiększaliśmy prędkość łącza dostępowego do węzła NASK w Lublinie. W 2000 roku skorzystaliśmy z nowej usługi oferowanej przez TP S.A., a mianowicie transmisji pakietowej POLPAK-T, dającej możliwość uruchomienia łącza o przepustowości 2 Mb/s. To był bardzo duży skok jakościowy!

W okresie od 1998 do 2005 nastąpił gwałtowny rozwój sieci PulMAN. W 1998 roku uzyskaliśmy środki z MNiSW na wybudowanie traktów światłowodowych łączących nasz węzeł przy Al. Królewskiej 17 z Państwowym Instytutem Weterynaryjnym, a poprzez lokalizację węzła w Urzędzie Miasta w Puławach połączyliśmy Instytut Ogrodnictwa Odział Pszczelnictwa i Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii. W 2000 roku wybudowaliśmy również z dotacji ministerialnej 5 kilometrowy odcinek traktu światłowodowego od PIWet do Instytutu Nawozów Sztucznych, mieszczącego się na terenie Zakładów Azotowych „Puławy” S.A.

Należy podkreślić, że w omawianym okresie Miejska Sieć Komputerowa PulMAN była jedynym operatorem telekomunikacyjnym na terenie Puław, oferującym tak zaawansowane i pewne usługi dostępu do Internetu. Skutkowało to licznymi prośbami od szeregu instytucji o umożliwienie przyłączenia się do naszej infrastruktury i skorzystania z naszych usług. Rozumiejąc „misyjną” rolę jaką do tej pory w historii Puław spełniał nasz Instytut, przy zgodzie Dyrekcji IUNG (szczególne podziękowania dla Prof. Dr hab. Stanisława Krasowicza), umożliwialiśmy podłączenie się do sieci różnym podmiotom. W pierwszej kolejności skorzystały z tego m.in. Urząd Miasta w Puławach, Starostwo Powiatowe w Puławach, Szpital Miejski, I Liceum Ogólnokształcące oraz Puławska Spółdzielnia Mieszkaniowa, która do swojej oferty na dostawę telewizji kablowej dołączyła również dostęp do Internetu.

Wszelkie dotychczasowe działania realizowałem jako jednostka jednoosobowa. W 2001 roku, po wielu próbach pozyskania dodatkowego pracownika, udało się uzyskać zgodę na zatrudnienia inż. Tomasza Stępkowskiego na stanowisku specjalisty administratora systemów komputerowych.

Od samego początku powstawania sieci w naszym Instytucie brałem udział w spotkaniach, konferencjach i sympozjach organizowanych przez różne podmioty, mające na celu stworzenie w Polsce wysokowydajnej sieci przesyłowej łączącej najważniejsze ośrodki naukowe w kraju. W latach 90-tych odbywały się coroczne konferencje POLMAN w Poznaniu, które stały się polem wymiany doświadczeń środowisk naukowych w zakresie budowy i zarządzania sieciami rozległymi. Pomogło mi to przy budowie sieci w naszym mieście.

Na początku Jednostki Wiodące w ośrodkach naukowych naszego kraju tworzyły nieformalny zespół. W większości połączenia ośrodkom zapewniała Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa (NASK), która w początkowym okresie rozwoju została wyznaczona przez MNiSW do obsługi ruchu naukowego. W wyniku narastających rozbieżności pomiędzy NASK a pozostałymi ośrodkami w zakresie kierunków rozwoju sieci naukowych, powstała inicjatywa 20 Jednostek Naukowych, mająca na celu stworzenie ogólnokrajowej niezależnej sieci opartej o własne kable światłowodowe.

W 2002 roku w Gliwicach zostało zawiązane Konsorcjum PIONIER Polskiego Internetu Optycznego, które za cel obrało stworzenie nowoczesnej przesyłowej sieci krajowej. Miałem wtedy przyjemność reprezentować IUNG i środowisko puławskie, i jako jeden z 20 przedstawicieli zgłosić akces do uczestnictwa w Konsorcjum. Podpisanie umowy określającej zasady działania organu odbyło się w listopadzie tego samego roku w Kazimierzu Dolnym. W ten sposób uzyskaliśmy podstawy prawne, aby występować w imieniu polskiego środowiska naukowego do odpowiednich organów administracji rządowej o środki finansowe na budowę sieci. W Kazimierzu Dolnym został przedstawiony plan tworzenia połączeń obejmujący okres 5-letni. Jednym z założeń było wybudowanie dwóch niezależnych relacji łączących Puławy z jednej strony z ośrodkiem w Radomiu, a z drugiej z Lublinem. Plan ten został wykonany w 2005 roku i od tego czasu węzeł w Puławach został podłączony do szkieletu sieci PIONIER łączem 100 Mb/s. W następnych latach prędkości te wzrastały od 1 Gb/s, poprzez 10 Gb/s, 4 x 10 Gb/s do n x 100 Gb/s w chwili obecnej.

Konsorcjum PIONIER oprócz budowy sieci zainicjowało realizację projektu NewMAN, który miał na celu wdrożenie i udostępnienie zaawansowanych usług sieciowych takich jak: usługę wideokonferencji, usługę eduroam, polegającą na prostym i bezpieczny roamingu osób ze środowiska nauki i szkolnictwa wyższego w Polsce poprzez uruchomienie we wszystkich sieciach MAN i centrach KDM wzorcowych, bezpiecznych systemów dostępu do sieci bezprzewodowej; usługę obliczeń kampusowych zbudowanych w oparciu o innowacyjną infrastrukturę obliczeniowo-usługową o zasięgu ogólnokrajowym, dostarczającą aplikacji na żądanie, zdolną zapewnić szerokiemu gronu użytkowników ze środowisk akademickich i badawczych elastyczny, skalowalny dostęp do specyficznych aplikacji; usługę powszechnej archiwizacji polegającą na udostępnieniu w skali kraju funkcjonalności zdalnej archiwizacji i backupu oraz usługę naukowej interaktywnej telewizji HD: udostępnienie środowisku naukowemu krajowej platformy dystrybucji naukowej interaktywnej telewizji HD i świadczenie w sieci PIONIER usług opartych o treści cyfrowe o wysokiej rozdzielczości dla nauki, edukacji i telemedycyny.

Projekt został zapoczątkowany w 2009 roku i został zakończony w 2012 roku wdrożeniem z sukcesem wszystkich usług. Środowisko puławskie zyskało m.in. dzięki temu nowoczesny cluster obliczeniowy składający się z 24 komputerów do obliczeń skalarnych oraz 9 komputerów do wykonywania obliczeń graficznych. W ramach tego samego projektu zostaliśmy wyposażeni w 50 punktów dostępowych sieci bezprzewodowej, które stopniowo instalowaliśmy we wszystkich instytutach naukowych w Puławach. Dzięki stanowisku do wideokonferencji, uzyskaliśmy możliwość organizowania spotkań na odległość zespołów bez konieczności wyjeżdżania na delegację, często do oddalonych miejscowości. Zebraliśmy też doświadczenie, które zaowocowało zakupem drugiego takiego zestawu w celu optymalizacji wykorzystania usługi.

Rozwój krajowej sieci przesyłowej wyprzedził w pewnym okresie rozwój sieci miejskich. Każdy z ośrodków zaczął rozwijać swoje połączenie według różnych własnych planów. Powstał więc pomysł, aby tę sprawę unormować i wprowadzić jeden standard pozwalający w przyszłości na bezproblemowe wprowadzanie zaawansowanych usług sieciowych. Pomysł ten został skonkretyzowany jako projekt NewMAN, który zakładał uruchomienie nowoczesnych urządzeń sieciowych, działających w ramach istniejącej infrastruktury sieci miejskich MAN. Pozwoli to na stworzenie w ramach tych sieci platformy transmisyjnej, zwiększającej przepustowość sieci MAN oraz umożliwiającej zestawianie dynamicznych połączeń wirtualnych i dedykowanych kanałów na żądanie, wykorzystywanych przez uczelnie i instytucje naukowe przy realizacji projektów krajowych i międzynarodowych. Zastosowanie nowoczesnej technologii zapewni integrację połączeń pomiędzy zespołami badawczymi wykorzystującymi różne dziedziny nauki.  Dzięki projektowi NewMAN sieć PulMAN otrzymała 4 przełączniki MPLS JUNIPER MX960, 4 przełączniki MX 480 oraz 4 przełączniki MX 80. Pozwoliło to na stworzenie nowoczesnego szkieletu MPLS w sieci miejskiej o przepustowości n x 10 Gb/s z redundantnymi połączeniami między węzłami rdzeniowymi i szkieletowymi sieci.

Równolegle do rozwoju sieci MAN trwały stałe prace nad rozwojem sieci lokalnej instytutu. W ostatnich czterech latach realizowane były typowe prace sieciowe związane z remontami, modernizacją i budową pomieszczeń zajmowanych przez instytut.

Największym wyzwaniem był udział w projektowaniu, nadzorowaniu i uruchomieniu nowego budynku laboratorium, gdzie zastosowano najnowocześniejszy standard budowy sieci otwartych. W trakcie tych prac wybudowano kilkaset metrów traktów światłowodowych.

W roku 2014 zmieniono system telefonii stacjonarnej z analogowej na w pełni funkcjonalną telefonię cyfrową VoIP. Pozwoliło to na zintegrowanie nowoinstalowanych szlabanów, domofonów i kamer monitorujących z systemem telefonicznym.

W 2016 roku na polecenie dyrekcji Instytutu rozpoczęto prace koncepcyjne nad zbudowaniem i wdrożeniem Zintegrowanego Systemu Zarządzania Instytutem. Uruchomienie systemu nastąpiło z końcem kwietnia 2017 roku, zaś prace wdrożeniowo-rozwojowe trwają nadal i będą się toczyć co najmniej jeszcze rok. W trakcie implementacji ZSZI okazało się, że specyfika instytutu jest na tyle skomplikowana, że niewiele jest firm informatycznych, które mogłyby sprostać zadaniu w 100%.

Wzrastająca ilość zadań jaka stanęła przed OSK PulMAN, spowodowała konieczność powiększenia ilości osób zaangażowanych w ich realizację. Obecnie nasz zespół obejmuje 5 osób, które realizują jednocześnie obsługę wewnętrznych zadań i problemów sieci IUNG-LAN, jak i wykonują prace związane z obsługą sieci PulMAN.

W podsumowaniu muszę ocenić swoje działania, na przestrzeni minionych lat, jako pozytywne. Nie wszystko przebiegało wprawdzie bezbłędnie, zdarzały się potknięcia, ale spowodowane były brakiem doświadczenia w budowie sieci. OSK PulMAN stał się w tym okresie wiodącym operatorem telekomunikacyjnym na terenie Puław i okolic. Doprowadziliśmy do informatyzacji Instytutu, pozwalającej na podstawowym poziomie korzystać z nowoczesnych narzędzi usług internetowych. Umożliwiliśmy instytucjom i mieszkańcom Puław dostęp do Internetu, świadcząc usługi bezpośrednio lub za pośrednictwem innych operatorów, korzystających z węzła centralnego MSK PulMAN jako operatora nadrzędnego.

Wybudowaliśmy ponad 20 km traktów światłowodowych, zorganizowanych w 4 pierścienie, które zapewniają redundancję połączeń w rdzeniu sieci. Bierzemy aktywny udział w realizacji ogólnokrajowych projektów informatycznych, takich jak: 100NET, KMD czy MAN-HA.

Istniejący stan OSK PulMAN jest dobrą bazą do dalszego rozwoju sieci i usług sieciowych, wymaga jednak stałej modernizacji i unowocześniania.

Andrzej Krakowiak

Przedsięwzięcie budowy Miejskiej Sieci Komputerowej LODMAN miało od początku dwa ważne oblicza. Jedno to niewątpliwie strona techniczna. Żeby móc mówić o sieci zwłaszcza metropolitarnej trzeba mieć tą sieć, a to, jak wiadomo, samo i od razu się nie dzieje.

Jednak mimo, że te wysiłki i sukcesy techniczne były i są warunkiem koniecznym naszego funkcjonowania, nie one decydują o trwałości przedsięwzięcia i jego środowiskowym sukcesie. Dlatego drugim, ważniejszym z perspektywy tych 3 dekad jest oblicze organizacyjne i budowa współpracy środowiskowej, która do chwili obecnej stanowi kwintesencję LODMANa.

Nie bez powodu za datę powstania MSK LODMAN przyjmujemy dzień 30.11.1990 roku, czyli datę podpisania pierwszego porozumienia środowiskowego dotyczącego wspólnej inicjatywy „próbnej eksploatacji regionalnej sieci komputerowej”. Do tego porozumienia przystąpiły dwie jednostki: politechnika i uniwersytet, ale to szybko się zmieniało.

Obecnie w Porozumieniu mamy 21 jednostek naukowych z regionu i sprawnie funkcjonującą Radę Użytkowników. Członkami RU LODMAN są prorektorzy uczelni i dyrektorzy innych jednostek naukowych. Rada Użytkowników kiedyś była wymaganym przez Komitet Badań Naukowych elementem funkcjonowania sieci MAN. Obecnie nie ma takiego formalnego wymogu, ale my z pieczołowitością podtrzymujemy tradycję jej istnienia. Rada zbiera się dwa razy w roku, zatwierdza plany inwestycyjne MSK LODMAN na jego początku i akceptuje na rok kolejny plan finansowy, w tym wysokość opłat środowiska. Istotność jej decyzji jest obustronna. Politechnice, jako operatorowi sieci daje pewność, że nasze działania są właściwe i akceptowane przez władze naszych naukowych Abonentów. Abonentom uczestnictwo w Radzie daje poczucie rzeczywistego udziału w decyzjach i wpływu na ich kształt. Przewodniczenie pracom RU powierzane jest cyklicznie w czteroletnich kadencjach przedstawicielom największych uczelni.

Organem pomocniczym Rady jest Zespół Techniczny, który wypracowuje decyzje dla Rady i stanowi jednocześnie dobrą platformę bieżącej współpracy. W skład Zespołu Technicznego wchodzą specjaliści IT z kilku jednostek akademickich. Dzięki temu w swojej działalności operatorskiej nie odstajemy od rzeczywistych problemów naszych Abonentów i jednocześnie możemy uwzględnić ich potrzeby.

Historycznie należy odnotować, że formuła pracy Rady Użytkowników, a także jej skład zmieniały się. W początkowym okresie nasze środowiskowe porozumienie było szersze niż tylko uczelnie i jednostki naukowe. W RU mieliśmy przedstawiciela lokalnych struktur TPSA (pierwsze podłączenie TPSA miała przez nasze łącze 9600 kbps), ŁZE (obecnie PGE), czy Urzędu Miasta. Do dziś dobrze i owocnie współpracujemy z Miastem i zachowało ono miejsce w Radzie.

Sięgając w całą historię MSK LODMAN, która miewała też trudniejsze momenty, można odpowiedzialnie stwierdzić, że pielęgnowanie formuły środowiskowej współpracy i utrzymanie Rady Użytkowników miało sens i zdało swój historyczny egzamin.

Żeby nie wywrzeć wrażenia, że cały LODMAN to tylko Rada Użytkowników w załączeniu przedstawiam mapkę obrazującą liczbę punktów jednej z naszych najpopularniejszych usług, czyli sieci korporacyjnych budowanych w oparciu o infrastrukturę optyczną MSK LODMAN. Warto też jednym zdaniem wspomnieć o zespole, który od lat odpowiada za sprawne funkcjonowanie i rozwój sieci, a jego kompetencje docenia m.in. środowisko ogólnopolskie powierzając nam niezmiennie zadanie utrzymania Zapasowego Centrum Zarządzania sieci PIONIER.

Piotr Szefliński

W Zielonej Górze funkcjonuje ważny węzeł sieci PIONIER, który jest połączony łączami światłowodowymi z węzłami w Poznaniu, Wrocławiu i Gubinie.

W roku 2012, po zakończeniu inwestycji światłowodowych w Sulechowie i Nowej Soli powstała tzw. sieć „Lubuskiego Trójmiasta”, która wykorzystuje regionalne łącza światłowodowe sieci PIONIER. W roku 2016 oddano do użytku nowe Centrum Przetwarzania Danych Centrum Komputerowego przy ul. Podgórnej 50 w Zielonej Górze, gdzie aktualnie znajduje się również zielonogórski węzeł sieci PIONIER. Centrum Przetwarzania Danych stało się węzłem koncentracji usług sieciowych, serwerowych, jak i miejscem kolokacji takich instalacji jak klastry obliczeniowe.

W okresie funkcjonowania ZMSK ZielMAN zespół CK UZ brał udział i uczestniczył w projektach dotyczących zaawansowanych technologii i usług sieciowych takich jak ZielMAN2, Clusterix, Eduroam, Platon, NewMAN, MAN-HA, POWER, PIONIER-LAB.

Przez 26 lat funkcjonowania sieć ZMSK ZielMAN była i jest sukcesywnie rozbudowywana o nowe węzły sieci i relacje, co w konsekwencji doprowadziło do powstania sieci światłowodowej o długości ponad 200 km.

ZMSK ZielMAN to ponad 130 km własnych linii światłowodowych w Zielonej Górze (125 km), Sulechowie (3,5 km), Nowej Soli (3 km) oraz  ponad 70 km dzierżawionych linii światłowodowych lub użyczonych od innych operatorów. Łącza światłowodowe pozwalają na konfiguracje fizycznych i logicznych ringów światłowodowych, dzięki którym ZMSK ZielMAN zapewnia bezawaryjną pracę sieci nawet w przypadku fizycznych uszkodzeń światłowodów na niektórych odcinkach. Tak zbudowana infrastruktura oraz kompetencje pracowników, pozwalają na wdrożenie wielu zaawansowanych funkcjonalności, mechanizmów bezpieczeństwa i niezawodności oraz na świadczenie najbardziej zaawansowanych usług sieciowych.

Z usług świadczonych przez ZMSK ZielMAN korzysta wiele urzędów administracji publicznej, szkół i organizacji samorządowych oraz parki technologiczne takie jak: Park Naukowo – Technologiczny UZ i Lubuski Park Przemysłowo – Technologiczny, w których funkcjonuje wiele firm badawczo-rozwojowych i produkcyjnych. Podstawowymi usługami świadczonymi przez ZMSK ZielMAN są między innymi: zapewnienie dostępu do Internetu, transmisje danych, usługi hostingowe, kolokacja, usługi chmurowe (w szczególności IasS), projektowanie i administracja systemami informatycznymi.

Efektem działalności ZMSK ZielMAN jest stale zwiększający się zasięg i bezpieczeństwo sieci miejskiej. Podsumowując, o wartości ZMSK ZielMAN świadczy wiele aspektów w tym tych niepoliczalnych, takich jak chociażby marka, czyli bardzo wysoka ocena usług świadczonych przez ZMSK ZielMAN, wieloletnie doświadczenie i wysokie kompetencje zespołu.

Janusz Baranowski, Przemysław Baranowski

Kielecka ekipa to: Beata Oleś, Marcin Ścisło, Kamil Dziewit i Rafał Plich.

Beata Oleś – prezenterka, reporterka i wydawca* w TVP3 Kielce. “Żadnej pracy się nie boję, ale jeśli miałabym wybierać to w tej konkurencji zdecydowanie wygrywa praca przed kamerą.”

Dziennikarka odważna i dociekliwa – “W TVP Info, TVP1 i Polsacie drążyłam afery kryminalne. Listy Gończe, Prawdziwe życie i Prywatne zbrodnie to kilka produkcji, które mogę dopisać sobie do listy zawodowych osiągnięć.”

Równie wnikliwa w  PIONIER.TV, gdzie stara się zrozumieć i jak mówi – “przekładać język naukowców na przyswajalny dla odbiorców.” No cóż, wszyscy w PIONIER.TV do tego dążymy. I nie jest nam łatwo.

Jak każdy wojownik Beata ma też piętę achillesową. Jedną. Ciasto szpinakowe. Wyjaśnienie dla niezorientowanych kulinarnie; w tureckim oryginale nazywa się Inspanakli Kek. Najprostszy wariant to ciasto bez niczego, szykowny – z kremem mascarpone i granatem.

Patrząc na Beatę nie ma wątpliwości, że w grę wchodzi tylko wersja wykwintna.

Rafał Plich – pracownik Studia Telewizji Interaktywnej na Politechnice Świętokrzyskiej oraz TVP3 Kielce.

Operator kamery. Jeden z tych, którzy jeszcze nie wysiądą z samochodu a już kręcą, czyli typowy reporter; porusza się szybko, obserwuje i natychmiast rejestruje.

Oficjalnie operator obrazu i realizator wizji**, ale tak naprawdę człowiek orkiestra***, kiedy trzeba potrafi błyskawicznie przejąć obowiązki realizatora dźwięku i światła.

Typ entuzjasty, a jego największa pasja to fotografia i film.

Marcin Ścisło – absolwent Politechniki Świętokrzyskiej. Od dekady w branży telewizyjnej, trzeba dodać, z powodzeniem. Tak jak Beata i Rafał – pracownik Politechniki  Świętokrzyskiej i współpracownik TVP3 Kielce.

Operator kamery, realizator, montażysta i motion designer (twórca oprawy graficznej do wielu programów TVP).

Jeden z wiecznie uśmiechniętych prawdziwych optymistów. Miłośnik sportów niekonwencjonalnych. Nie wiem tylko czy chodzi o eukonkanto, podwodny hokej czy realizację programów telewizyjnych.

Poniżej dowód, że na planie zdjęciowym też może być ekstremalnie, i że kielecka ekipa zawsze sobie poradzi. Nawet z samochodem terenowym, który zakopał się w leśnej głuszy.

Kamil Dziewit – kolejny absolwent Politechniki Świętokrzyskiej i uśmiechnięty optymista.

Życzliwy światu (wydaje się, że całemu) i bardzo ambitny –  “ Ukończyłem studia w 2008 r. na kierunku Elektrotechnika. Przez dwa lata pełniłem funkcję przewodniczącego samorządu studentów i byłem członkiem Parlamentu Studentów RP.”

I tak mu zostało – “Aktualnie jestem w trakcie studiów podyplomowych Social Media & Content Marketing na AGH. Od kilku lat jestem członkiem Stowarzyszenia PR i Promocji Uczelni Polskich “Prom”. Kieruję Biurem Promocji i Komunikacji i pełnię obowiązki rzecznika prasowego Politechniki Świętokrzyskiej. Koordynuję też pracę zespołu Studia Telewizji Interaktywnej. ” Jednym słowem właściwy człowiek na właściwym miejscu. Zwłaszcza, że jak mówi – “Nigdy nie przestałem być inżynierem, mój konik to rozwój energetyki i niekonwencjonalnych źródeł energii.”

Nie wiem jak, ale znajduje także czas na pozazawodowe pasje – “ Nie potrafię wyobrazić sobie życia bez piłki nożnej i słuchania muzyki.”

A na fotografii obok tytułu nasza uśmiechnięta kielecka ekipa w całej krasie. Od prawej; Beata Oleś, Marcin Ścisło, Kamil Dziewit. Brakuje oczywiście Rafała, który jak zwykle coś kręci w terenie.

* Wydawca programów telewizyjnych – nie mylić z wydawcą np. książek, który finansuje i organizuje wydanie dzieła. W nomenklaturze telewizyjnej byłby to producent. Jego z kolei nie należy mylić z kierownikiem produkcji, który w sensie dosłownym planuje i organizuje pracę wszystkich realizatorów programu. Telewizyjny wydawca kieruje pracą redaktorów w produkcji programów informacyjnych.

** Operator kamery –  inaczej operator obrazu czy operator zdjęć. Nigdy “kamerzysta”, jeśli nie chcecie się narazić operatorowi. Realizator wizji z kolei to skrzyżowanie reżysera i montażysty w produkcji programów studyjnych i transmisji z udziałem wielu kamer. Decyduje o ich ustawieniu i kadrowaniu. Miksuje obrazy z kamer.

***Człowiek orkiestra –  zjawisko powszechne w PIONIER.TV. Wystarczy podać przykład produkcji transmisji. W czołowych stacjach telewizyjnych ekipa realizatorów to kilkudziesięciu specjalistów. “Nasi ludzie” potrafią to zrobić w zespole pięcioosobowym.

Ewa Menzfeld