ŚASK ma swoje początki w inicjatywie i porozumieniu zawiązanym w 1993 roku pod nazwą „Infrastruktura metropolitalnej sieci regionu opartej o superkomputer”. Na tej podstawie, w dniu 29 kwietnia 1998 roku Rektorzy Szkół Wyższych oraz przedstawiciele Polskiej Akademii Nauk zawarli porozumienie i uzgodnili realizację wspólnego przedsięwzięcia, jakim była budowa oraz wspólne wykorzystanie Śląskiej Akademickiej Sieci Komputerowej, jednocześnie ustanawiając Politechnikę Śląską – Jednostką Wiodącą, mającą za zadanie realizację wspólnego przedsięwzięcia projektowania, budowy oraz eksploatacji Śląskiej Akademickiej Sieci Komputerowej.
Śląska Akademicka Sieć Komputerowa została zbudowana w celu zapewnienia środowisku naukowemu – początkowo aglomeracji śląskiej, a następnie również południowej części województwa, dostępu do ogólnopolskiej naukowej sieci komputerowej, a poprzez nią – do zasobów Internetu, zasobów obliczeniowych (w tym krajowych – centra KDM oraz zagranicznych), naukowych baz danych oraz zaawansowanych usług wykreowanych w sieci PIONIER w kolejnych latach.
Śląska Akademicka Sieć Komputerowa jest najbardziej rozległą regionalną siecią naukowo-akademicką w kraju i jedyną tego typu siecią działającą na obszarze województwa śląskiego. Prostokąt obejmujący obszar obsługiwany przez sieć ma rozmiary: szerokość (wschód – zachód, Rybnik – Dąbrowa Górnicza) 50km, wysokość (północ – południe, Bytom – Cieszyn) 75 km.
Łączna długość eksploatowanych połączeń światłowodowych przekracza 1 100 km, łączących 39 węzłów aktywnych sieci. Dzięki temu, według statystyk działania sieci PIONIER, gromadzonych przez operatora tej sieci – PCSS (Poznań), ostatnia przerwa w dostępie ŚASK – PIONIER wystąpiła w marcu 2008 r., a więc ponad 15 lat temu. Od tego czasu dostępność redundantnego styku międzysieciowego wynosi 100%.
Dla zapewnienia wysokiej dostępności sieci w trakcie jej budowy (poczynając od roku 1994, kiedy rozpoczęto budowę sieci w Gliwicach oraz Katowicach), uzyskano infrastrukturę z redundancją najważniejszych połączeń, zapewniającą bardzo wysoką dostępność sieci. Dodatkowo utrzymywane są zapasowe połączenia do węzłów ogólnopolskiej sieci PIONIER w Częstochowie i Opolu.
Zaznaczone na schemacie kolorem jasnoniebieskim (w rubryce ALTAS PIONIERa) węzły są sąsiadującymi z ŚASK węzłami sieci PIONIER. ŚASK utrzymuje niezależne od logicznej struktury sieci PIONIER własne połączenia wykorzystujące włókna dzierżawione do węzłów sieci PIONIER w Bielsku-Białej (z Katowic), Cieszynie (z Bielska-Białej) i Opolu (z Gliwic), dzięki czemu uzyskane zostało znaczące podwyższenie odporności na skutki awarii infrastruktury fizycznej w obrębie aglomeracji śląskiej oraz w połączeniach do sieci PIONIER, jak również możliwość wyrównywania obciążenia poprzez kierowanie ruchu do i z ŚASK poprzez sąsiadujące węzły sieci PIONIER.
Bezpieczeństwo informatyczne zapewnianych usług jest zwiększane przez istniejący w sieci PIONIER system antyflood, który na postawie informacji z routerów (m.in.) sieci ŚASK, automatycznie i w czasie rzeczywistym dokonuje detekcji ruchu o charakterze ataku i blokuje źródła tego ruchu. Zdarzenia takie występują nawet kilkadziesiąt razy w skali doby.
Poprawne funkcjonowanie sieci ŚASK jest krytycznym warunkiem niezakłóconej działalności jednostek naukowych i akademickich do niej przyłączonych. Wielu jednostkom ŚASK (w szczególności szkoły wyższe z lokalizacjami w różnych miastach aglomeracji), służy do integracji ich własnych sieci lokalnych, łączących obiekty o lokalizacjach często bardzo odległych geograficznie, poprzez tworzenie sieci wirtualnych (VLAN) z użyciem zasobów sieciowych ŚASK.
Również otoczenie prawne, w tym wymagania formalne, dotyczące publikowania wyników projektów badawczych, implikują konieczność dostępu do sieci komputerowej o wysokich parametrach technicznych i dużej niezawodności. Sieć ta służy do wymiany informacji pomiędzy zespołami badawczymi krajowymi oraz międzynarodowymi, publikowania wyników prac oraz organizacji konferencji naukowych krajowych lub międzynarodowych dla naukowców pracujących w jednostkach badawczych i akademickich, które z usług ŚASK korzystają, prowadząc badania w dziedzinach nauki, zgodnie z właściwym dla jednostki profilem badań naukowych, jak również prace wdrożeniowe.
Abonenci ŚASK mają również dostęp do udogodnień oferowanych przez sieć PIONIER oraz paneuropejską sieć naukową GÉANT (inicjatywa EU):
- dostęp do systemu uwierzytelniania eduGAIN (poprzez polską federaccję PIONIER.id),
- system uwierzytelniania w sieci bezprzewodowej 802.11 zgodnie z RFC7593 – eduroam,
- certyfikaty serwerowe i osobiste,
- system eduVPN,
- system tworzenia i dystrybucji programów audiowizualnych w sieci PIONIER,
- usługi chmurowe w sieci PIONIER,
- dedykowane połączenia sieciowe pomiędzy jednostkami dla potrzeb projektów wymagających specjalizowanej łączności,
- system wideokonferencyjny w sieci PIONIER.
Warto zwrócić uwagę, że system eduGAIN został wybrany dla Erasmus+ jako główna metoda uwierzytelnienia dla elektronicznego obiegu dokumentów. Sieć ŚASK, dzięki współpracy w ramach sieci PIONIER i GÉANT zapewnia łączność do zagranicznych ośrodków naukowych, ośrodków obliczeniowych oraz infrastruktur badawczych. W ramach sieci PIONIER zapewniane są łącza do punktów wymiany ruchu z sieciami akademickimi w Europie oraz dedykowane łącza do niektórych ważnych ośrodków (np. CERN).
Z ramienia Politechniki Śląskiej, od początku budowy sieci (1994 r.), operatorem Śląskiej Akademickiej Sieci Komputerowej jest Centrum Komputerowe Politechniki Śląskiej.
Zadania budowy i eksploatacji regionalnej sieci komputerowej ŚASK wypełniają pracownicy Zespołu Utrzymania Sieci, Zespołu Bezpieczeństwa i Eksploatacji Sieci oraz Zespołu Inwestycji Sieciowych. Sprawy administracyjne oraz finansowe prowadzi Zespół Obsługi Administracyjnej i Finansowej, a nad całością powierzonych zadań, związanych z budową i eksploatacją Śląskiej Akademickiej Sieci Komputerowej, czuwa Dyrektor Centrum Komputerowego.
Wymienione zespoły prowadzą swą działalność w zakresie pokrywającym się z obecnymi obowiązkami od roku 1998, a ich przedstawiciele biorą czynny udział w pracach krajowych i międzynarodowych organizacji o charakterze technicznym, takich jak np. RIPE NCC, TFmobility, TFCSIRT, PLNOG.
Bardzo dobre przygotowanie merytoryczne, wiedzę i zdobyte doświadczenie pracowników potwierdzają praktyczne efekty funkcjonowania ŚASK, takie jak niezawodność usług sieciowych, a także wysoka wydajność sieci. W okresie ostatnich kilkunastu lat – od marca 2008 r. do chwili obecnej, dostępność sieci ŚASK wynosiła 100%, co potwierdzają statystyki operatora sieci PIONIER – PCSS Poznań. Warto także nadmienić, iż przez ten czas nie było żadnej przerwy w funkcjonowaniu warstwy logicznej sieci.
Dodatkowo warto podkreślić fakt, iż Centrum Komputerowe Politechniki Śląskiej, będące Jednostką Wiodącą ŚASK, od początku swojego istnienia aktywnie angażuje się zarówno w projekty o charakterze międzynarodowym, jak również wspiera inne jednostki naukowe, naukowo-badawcze oraz akademickie w procesie kooperacji międzynarodowej, związanej z wykorzystaniem sieci szerokopasmowych i ich zasobów, takich jak międzynarodowe systemy autoryzacji użytkowników, w tym o charakterze federacyjnym i dostęp do bibliotek naukowych.
Piotr Sąsiedzki