Komitet Badań Naukowych – wówczas naczelny organ administracji rządowej do spraw polityki naukowej i naukowo-technicznej Polski – przyjął strategię działań w zakresie rozwoju informatyki dla polskich środowisk naukowych. W ślad za tym KBN uruchomił środki finansowe z przeznaczeniem na finansowanie budowy sieci komputerowych w miastach będących ośrodkami akademickimi. Ta historyczna dla Szczecina decyzja nosiła numer 533/I-MSK/108/93 i dotyczyła dofinansowania inwestycji pod nazwą: Budowa Miejskiej Sieci Komputerowej – dla środowiska szczecińskiego. Była ona poprzedzona podpisaniem porozumienia środowiska akademickiego w Szczecinie dotyczącego budowy naszej sieci.
Pierwszym wyzwaniem z jakim musieli zmierzyć się budowniczowie sieci było… wymyślenie odpowiedniej nazwy dla nowo powstającego organizmu. O ile w większości ośrodków zarysowała się dość wyraźna tendencja tworzenia określeń opisujących powstającą infrastrukturę, o tyle w Szczecinie był z tym pewien problem. Albowiem stosowany schemat słowotwórczy oparty był na wykorzystaniu anglojęzycznego akronimu MAN (Metropolitan Area Network), przed którym dodawano kombinację liter, mających identyfikować dane miasto. W taki oto sposób nasi Szanowni Koledzy z Zielonej Góry powołali do życia ZielMAN, w Kielcach pojawił się KielMAN, a gród Kopernika zyskał sieć TorMAN. Tymczasem w Szczecinie…no cóż, uznano, że SzaMAN nie będzie dostatecznie mocno oddawał powagi należnej tak zaawansowanej infrastrukturze.
W latach 1994 – 1995 zespół projektowy Akademickiej Miejskiej Sieci Komputerowej – AMSK opracował ponad 200-stronicowy projekt AMSK. Na bazie tego projektu została zbudowana sieć AMSK w oparciu o transmisję światłowodową w ówcześnie najnowszej technologii ATM. W 1995 roku powstało Akademickie Centrum Informatyki – ACI, jako jednostka prowadząca eksploatację i rozwój AMSK, której kierowanie powierzono mi.
ACI administruje szerokopasmową siecią AMSK z prędkościami w rdzeniu 1/10 Gbps, dostępem do sieci Internet oraz do naukowych zasobów (Komputery Dużej Mocy, sieć PIONIER, zasoby biblioteczne, usługi sieciowe, dedykowane specjalistyczne aplikacje sieciowe, zdalne nauczanie, telemedycyna, wideo konferencje, multicasting itp.).
Przez około 5 lat prowadziliśmy główne szczecińskie serwisy informacyjne (miejski, wojewódzki itp.), np. www.szczecin.pl, a także wiele innych serwerów WWW. Zdobyliśmy doświadczenie w administrowaniu siecią miejską (AMSK), rozległą (POL34/622/PIONIER), protokołów TCP/IP, IPX, ATM, transmisji światłowodowej, xDSL, radioliniowej itp.
Od samego początku istnienia Akademickiej Miejskiej Sieci Komputerowej w Szczecnie stawiano na nowoczesne i innowacyjne technologie. Jej szkielet budowany był w oparciu o kable światłowodowe o imponującej – i według wielu wówczas „nie do wykorzystania” – pojemności 24 włókien. W przyjętych perspektywach rozwoju sieci planowano docelowo wykorzystanie technologii ATM z przepływnościami do 155 Mbps. Pojawia się Power Challenge XL, superkomputer produkcji Silicon Graphics. Dziś trudno ocenić, czy większe wrażenie robiły parametry techniczne tej maszyny (4 procesory R8000, 256 MB RAM), czy jej cena stanowiąca w tamtym czasie równowartość mniej więcej 10 samochodów marki Mercedes W124 lub – dla miłośników krajowej motoryzacji – 53 Polonezów Caro.
Braliśmy udział w pracach dwóch konsorcjów mających na celu wdrażanie i upowszechnianie zaawansowanych technologii informacyjnych w życiu społecznym i gospodarce. Jest to „Centrum Zaawansowanych Technologii Informatycznych” (CZTI) oraz „Centrum Zaawansowanych Technologii – TIFORA”. Braliśmy udział w wielu projektach, jako lider lub jako konsorcjant, czy to w ramach Konsorcjum PIONIER czy to w aktywnościach lokalnych.
W XXI wieku AMSK wkroczyła z jasną wizją dalszego rozwoju. Położono nacisk na kształtowanie marki i umacnianie pozycji na rynku dostawców Internetu. Wykorzystano w tym celu zaawansowane narzędzia marketingowe. Do dziś żywe jest w Szczecinie wspomnienie kampanii billboardowej i plakatów, na których dumnie prezentowała się rumiana kajzerka z wbudowanymi gniazdami RJ oraz ciągnącym się żółtym kablem sieciowym. Całość opatrzona chwytliwym sloganem: Internet? Bułka z masłem. Niewątpliwie działania te przyczyniły się do tego, że w 2005 roku jednostka znalazła się w gronie laureatów konkursu Gazele Biznesu organizowanego przez redakcję Pulsu Biznesu.
Jednym z przyjętych priorytetów rozwoju AMSK jest systematyczne rozszerzanie zasięgu tej sieci poprzez budowę nowych łącz światłowodowych doprowadzanych do kolejnych obszarów Szczecina. Zadanie o tyle trudne, że miasto jest na trzeciej pozycji w Polsce pod względem zajmowanego obszaru, a dodatkowo blisko 24% jego powierzchni pokrywają wody. Być może pewnym rozwiązaniem byłaby próba wykorzystania podziemnych tuneli, które według legend, tworzą gęstą sieć pod stolicą Pomorza Zachodniego. O tym, że coś może być na rzeczy świadczą wydarzenia, jakie miały miejsce podczas drążenia tunelu kanalizacyjnego pod jedną z dzielnic, kiedy to na głębokości 7m pod powierzchnią „zaginęła” głowica wiercąca. Okazało się, że warte bagatela milion euro urządzenie utknęło w nieznanych podziemiach. Prawdopodobnie były to kiedyś piwnice dawnego browaru Tivoli, gdzie w latach 20 i 30 ubiegłego wieku, przechowywano kadzie z alkoholem.
Przyjęta koncepcja rozbudowy Akademickiej Miejskiej Sieci Komputerowej zakłada jednak bardziej tradycyjne choć zaawansowane technologicznie rozwiązania, bazujące na budowie kolejnych segmentów w oparciu o tzw. mikrokanalizację światłowodową. Akademickie Centrum Informatyki, tj. jednostka administrująca szczecińską siecią MAN było również uczestnikiem wydarzeń i przedsięwzięć, które z dzisiejszej perspektywy miały charakter „proroczy”.
Kiedy w wyniku wdrożenia projektu PLATON zaoferowana została usługa wideokonferencji, wielu potencjalnych użytkowników z dużą dozą sceptycyzmu podchodziło do możliwości zastąpienia tradycyjnych konferencji i spotkań formą zdalną. Natomiast pomysł przeprowadzania w tej formie obrony pracy dyplomowej był traktowany niemal jak herezja. Tymczasem na długo przed pamiętnym rokiem 2019, kiedy to pandemia przedefiniowała dotychczasowy system zachowań i wartości, ACI zestawiało wideokonferencje na potrzeby zdalnych obron. Coś co obecnie stało się standardem, wtedy było działaniem nowatorskim.
Akademickie Centrum Informatyki angażuje się również w wiele przedsięwzięć mających na celu zwiększanie wykorzystania rozwiązań IT w zadaniach realizowanych przez placówki ochrony zdrowia. Stąd udział w projektach o charakterze telemedycznym, takich jak Telemedycyna – element e-zdrowia WZP, Telemedycyna w Euroregionie POMERANIA – sieć POMERANIA czy też Innowacyjna strategia diagnostyki, profilaktyki i adiuwantowej terapii wybranych schorzeń neurodegeneracyjnych w populacji polskiej (NeuStemGen). I tu kolejna ciekawostka. Kilka lat temu w ACI powstała koncepcja budowy platformy diagnostycznej, która miała w założeniu ułatwić i usprawnić kontakt pacjenta z lekarzem poprzez wykorzystanie narzędzi informatycznych. Konsultując ten pomysł ze środowiskiem lekarskim usłyszano opinię, że takie rozwiązanie jest w Polsce niemożliwe. Albowiem zarówno regulacje prawne jak i etos pracy medyka wykluczać miały rzekomo stawianie diagnozy zdalnie, tj. bez bezpośredniego kontaktu lekarza z pacjentem. COVID-19 ponownie zweryfikował dotychczas obowiązujące schematy ustanawiając teleporadę pełnoprawnym i dominującym w pewnym okresie, narzędziem pracy lekarza.
Wykazywaliśmy także wiele innych aktywności na rzecz Społeczeństwa Informacyjnego naszego regionu, wśród których należy wyróżnić uczestnictwo i kierowanie pracami Zachodniopomorskiej Rady Społeczeństwa Informacyjnego, powołanej 8 listopada 2007 roku przez Marszałka Województwa Zachodniopomorskiego. Przy Konwencie Marszałków Województw RP został powołany Zespół ds. Społeczeństwa Informacyjnego, w którym dyrektor ACI zasiadał jako przedstawiciel Województwa Zachodniopomorskiego.
Możemy także się poszczycić współautorstwem w opracowaniu „Strategii Budowy Społeczeństwa Informacyjnego w Województwie Zachodniopomorskim na lata 2006 – 2015”.
Warto wspomnieć również o jeszcze jednym, niezwykle ważnym dla rozwoju sieci AMSK w Szczecinie elemencie. O ludziach. Przez liczący obecnie 11 osób zespół ACI, na przestrzeni 30 lat przewinęła się grupa osób, która właśnie tu rozpoczynała swoją karierę zawodową. ACI „ma swoich ludzi” w wiodących światowych korporacjach – Google, Amazon, Mozilla Foundation, Allegro, Ericsson, Nokia, Amadeus, Juniper. Ludzie, którzy współtworzyli AMSK, zdobyte przy tej okazji doświadczenia wykorzystywali później do realizacji zadań w ramach projektów na całym świecie, począwszy od Krzemowej Doliny poprzez Europę, Półwysep Arabski, na Australii skończywszy.
Krzysztof Bogusławski
