Modernizacja ta będzie polegała głównie na zabezpieczeniu odpowiedniej mocy energetycznej pod przyszłe urządzenia sieciowe, wymianie UPSów (lub tylko samych baterii w UPSach), wymianie klimatyzatorów oraz niektórych urządzeń sieciowych z interfejsami 1 GE i 10 GE na sprzęt o większych przepływnościach. Planowane prace renowacyjne wynikają z konieczności przygotowania infrastruktury i pomieszczeń pod zakup i montaż nowych urządzeń, które planujemy zakupić w ramach obecnie realizowanego projektu pn. PIONIER-LAB. Będą to urządzenia sieciowe, dzięki którym zwiększy się znacznie szybkość transmisji danych zarówno w szkielecie sieci MAN, jak i poprzez sieć PIONIER pomiędzy ośrodkami MAN. Nowe prędkości będą rzędu 400 Gbps w rdzeniu MAN do 800 Gbps w szkielecie sieci PIONIER – pomiędzy MANami.
– W dalszym ciągu rozbudowujemy sieć MAN o dowiązania do kolejnych ważnych obiektów, które w wyniku konsolidacji z Państwową Medyczną Wyższą Szkołą Zawodową przeszły na stan majątkowy UO. Budujemy także dowiązanie do Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego, który w związku z utworzeniem na UO kierunku lekarskiego został przekazany na rzecz UO oraz dowiązanie światłowodowe do Szpitala Wojewódzkiego przy ul. Katowickiej – mówi dyrektor i dodaje: – Zwiększamy liczbę Access Pointów, aby umożliwić naszej społeczności akademickiej komfortowe korzystanie z dostępu do sieci Internet poprzez sieć Wi-Fi (eduroam). Również staramy się zatrudniać nowych pracowników, pozyskiwać i dokształcać nowe pokolenie przyszłych administratorów sieci, którzy wykorzystując wiedzę i doświadczenie „starszych kolegów” (obecnych administratorów) przejmą w przyszłości bardzo dobrze prosperujący warsztat, którym jest sieć MAN i będą w dalszym ciągu starali się rozwijać tę infrastrukturę oraz wdrażać kolejne usługi na potrzeby zarówno środowiska naukowo-akademickiego, jak i społeczeństwa Opola oraz szerzej – Opolszczyzny. Jednak jest to jedno z trudniejszych planowanych do realizacji zadań, ponieważ na rynku opolskim, a myślę, że nie tylko u nas, brakuje specjalistów – administratorów sieci.
Cofając się o kilkadziesiąt lat, warto przypomnieć, że budowa kręgosłupa, rdzenia sieci MAN Opole trwała 5 lat (1995-2000), a jej realizację przeprowadzano w 5-ciu etapach. Około 11 km tras to rdzeń sieci, który został wybudowany w ciągu tych 5 lat i objął najważniejsze wówczas obiekty opolskich uczelni. Następnie, w miarę rozwoju uczelni i związanymi z tym potrzebami lokalowymi, środowisko naukowo-akademickie pozyskiwało bądź od władz miasta, bądź od innych władz administracji państwowej czy samorządowej kolejne budynki lub budowało je we własnym zakresie dla tworzonych Wydziałów czy Instytutów. – Można powiedzieć, że w ten naturalny sposób, następowała rozbudowa i systematyczny rozwój sieci MAN. Do tych nowych obiektów i siedzib budowaliśmy odpowiednią infrastrukturę telekomunikacyjną, tzw. dowiązania, oparte przede wszystkim o włókna światłowodowe. Wliczając te nowo wybudowane dowiązania, obecnie infrastruktura sieci MAN-Opole to ponad 22 km linii światłowodowych, około 50 lokalizacji, w których mieszczą się jednostki organizacyjne Uniwersytetu Opolskiego (UO), Politechniki Opolskiej (PO), Urzędu Wojewódzkiego, Urzędu Marszałkowskiego, Urzędu Miasta Opola, bibliotek, szkół i innych obiektów użyteczności publicznej. Obecna infrastruktura sieci MAN to również ponad kilkaset urządzeń aktywnych, zainstalowanych w kilkunastu tzw. Centralnych i Lokalnych Punktach Dystrybucyjnych (CPD i LPD) – wspomina dyrektor M. Ganczarski. – Ale sieć MAN to nie tylko światłowody i urządzenia aktywne, to przede wszystkim ludzie, którzy stanowią trzon, najważniejsze ogniwo całej tej infrastruktury. Bez odpowiedniego zespołu, składającego się z pasjonatów i inżynierów nowoczesnych technologii telekomunikacyjnych, a zarazem ludzi o otwartych umysłach, sieć MAN była bezużyteczna, byłaby po prostu martwa. To zespół wybitnych specjalistów inżynierów, administratorów sieci, projektantów sieci, którzy tę sieć tworzyli od początku, którzy latami zdobywali doświadczenie, mają ogromną wiedzę i umiejętności, czyni tę infrastrukturę niezbędną w każdej dziedzinie naszego życia.
Na Uniwersytecie Opolskim działają już cztery usługi w oparciu o sieć PIONIER. Wdrożono usługę: wideokonferencji, eduroam – w uproszczeniu – bezprzewodowego dostępu do sieci Internet, obliczeń kampusowych i interaktywnej naukowej telewizji wysokiej jakości.
Z usługi wideokonferencji korzystają zarówno pracownicy naukowi, jak i pracownicy, którzy nie są nauczycielami akademickimi, ale biorą udział w wykładach, konsultacjach, szkoleniach itp., zarówno krajowych, jak i z partnerami zagranicznymi. Usługa cieszy się dużą popularnością, przeprowadzono już kilkaset wideokonferencji. Jednym z ciekawszych przykładów wykorzystanie tej usługi było zorganizowanie w czasie pandemii cyklicznych wykładów on-line poprzez wideoterminal dla studentów UO przez panią profesor bezpośrednio z uniwersytetu zlokalizowanego na terytorium USA, a także ze swojego domu (także za Atlantykiem). Usługa ta jest teraz także powszechnie wykorzystywana do zdalnej obrony prac habilitacyjnych i doktorskich. Przeprowadzono już kilkadziesiąt takich rozpraw.
Eduroam – ramach tej usługi czyli usługi powszechnego, autoryzowanego dostępu do sieci naukowych za pomocą technologii bezprzewodowych pn. „eduroam”, uczelnia otrzymała sprzęt bezprzewodowy – system nowej technologii złożony z oprogramowania, kontrolerów oraz zestawów AP (access pointów), tj. urządzeń do zapewnienia bezprzewodowego dostępu do sieci Internet, które zostały zainstalowane we wszystkich czynnych obiektach UO. Obecnie z bezprzewodowego dostępu do sieci Internet korzystają wszyscy pracownicy naukowo-dydaktyczni, jak i studenci Uniwersytetu Opolskiego, a poprzez Uniwersytet Opolski (regionalnego koordynatora usługi eduroam), również pracownicy i studenci Politechniki Opolskiej. Dostęp do zasobów miejskich sieci MAN, sieci PIONIER oraz Internetu, posiadają również studenci i pracownicy innych uczelni uczestniczących w projekcie eduroam w Polsce i na świecie – i to na takich samych zasadach, jak w jednostce macierzystej. Usługa cieszy się ogromną popularnością.
Usługa obliczeń kampusowych – uczelnia otrzymała zestaw serwerów, tzw. klaster obliczeniowy. Obecnie zarejestrowanych jest kilkadziesiąt kont pracowników naukowo-dydaktycznych, którzy korzystają ze specjalistycznego oprogramowania, realizując prace obliczeniowe i symulacje niezbędne w prowadzonych przez nich badaniach naukowych.
Telewizja naukowo-akademicka realizuje zadania związane z działalnością naukową, dydaktyczną oraz kulturalną uczelni. Udostępniane są reportaże, wykłady otwarte, materiały szkoleniowe, relacje i nagrania z różnych uroczystości, przekazy i transmisje na żywo. Obecnie można powiedzieć, że telewizja ta stała się oknem na świat dla społeczności naszej uczelni.
– Oprócz wymienionych powyżej tych 4 usług, które to uruchomiliśmy w ramach wspólnego projektu PLATON, Centrum Informatyczne zrealizowało wraz z 22 członkami Konsorcjum PIONIER kolejne zadania, tym razem w ramach projektu pt. „Realizacja w MAN-ach usług krytycznych o wysokim poziomie niezawodności (MAN-HA)”– wylicza dyrektor i dodaje, że zadania te związane były przede wszystkim z rozwojem infrastruktury informatycznej nauki i podniesieniem bezpieczeństwa sieci (i w sieci). Prowadzone wdrożeniowe obejmowało w UO m.in.:
- wdrożenie usługi bezpiecznego zdalnego dostępu do aplikacji i zasobów sieci na bazie sprzętowych rozwiązań wykorzystujących SSL VPN (Secure Socket Layer Virtual Private Network);
- wdrożenie usług krytycznych o podwyższonej niezawodności (na bazie funkcjonalności HA – high availability) w infrastrukturze usługi obliczeń kampusowych na przykładzie aplikacji webconference;
- wdrożenie jednego punktu dostępu w sieci PIONIER do usług kampusowych – logowanie federacyjne;
- udostępnienie Office 365 w sieci PIONIER (w tym pracownikom i studentom Uniwersytetu Opolskiego).
Najbardziej przydatną w czasie pandemii okazała się usługa VPN wdrożona w ramach programu MAN-HA. Pozwoliła ona, po wprowadzeniu czasowego ograniczenia funkcjonowania UO w związku z pandemią koronawirusa SARS-CoV-2, na szybkie zestawianie bezpiecznych, szyfrowanych połączeń pomiędzy służbowymi komputerami pracowników Uczelni, a systemami, do których taki dostęp był potrzebny oraz usługa zdalnego nauczania, prowadzonego z wykorzystaniem oprogramowania „Teams” firmy Microsoft .
– Wspomniane usługi mogły być realizowane bezproblemowo w oparciu o doskonale przygotowaną infrastrukturę sieci PIONIER i MAN, które z kolei są sieciami nowoczesnymi, wybudowanymi z nadmiarowymi parametrami, co pozwoliło na „obsłużenie” wyraźnie zwiększonego ruchu do i od abonentów sieci MAN w czasie pandemii – wyjaśnia dyrektor Ganczarski. – Natomiast najbardziej popularną usługą, która wzbudziła największe zainteresowanie środowiska naukowo-akademickiego Opola jest usługa eduroam, pozwalająca na uzyskanie dostępu do sieci Internet niemalże we wszystkich większych ośrodkach akademickich na świecie, z wykorzystaniem tych samych danych (loginu i hasła) co w macierzystej uczelni i bez dokonywania jakichkolwiek zmian w konfiguracji połączenia sieciowego w urządzeniu klienckim takim, jak telefon, tablet czy też komputer przenośny.
Z Radą Konsorcjum PIONIER dyrektor związany jest od samego początku istnienia. Jak mówi to dzięki bardzo dobrze układającej się współpracy pomiędzy ośrodkami skupionymi wokół MANów, mogła powstać niezwykle potrzebna i nowoczesna infrastruktura teleinformatyczna, która połączyła światłowodami wszystkie wybudowane 21 MANów.
– Tę infrastrukturę stanowi szerokopasmowa, światłowodowa sieć PIONIER, której Operatorem jest PCSS z siedzibą w Poznaniu – podkreśla M. Ganczarski.
Jego zdaniem rolę nauki w tworzeniu infrastruktury niezbędnej do efektywnego wykorzystania różnego rodzaju e-usług, w tym usługi zdalnego nauczania, wideokonferencji, e-medycyny, itp. oraz efektywnego zarządzania zasobami sieci możemy ocenić pozytywnie
z perspektywy straszliwej pandemii, jaką był COVID.
– To przecież w środowiskach naukowo-akademickich skupionych wokół MANów i Operatora sieci PIONIER budowano najpierw lokalne miejskie sieci komputerowe (MANy) oraz ogólnopolską, narodową sieć nauki jaką jest niewątpliwie sieć PIONIER, a następnie mając tak przygotowaną infrastrukturę uruchamiano usługi, które doskonale zdały egzamin i zostały wykorzystane w tych trudnych czasach pandemii. Jak można byłoby prowadzić zajęcia w szkołach, na uczelniach, wykorzystać mechanizmy VPN do pracy zdalnej, itp. gdyby nie szerokopasmowa infrastruktura sieci MAN i łącząca te sieci w jedną „autostradę światłowodową” sieć PIONIER? Albo, jak można by było prowadzić zajęcia, gdyby nie usługi uruchomione właśnie przez poszczególne środowiska naukowo-akademickie na bazie tej infrastruktury? Odpowiedź jest jedna, po prostu nie byłoby możliwości uruchomienia w tak szerokim zakresie i skali tzw. e-usług. Zatem uważam, że rola nauki w tworzeniu e-infrastruktury i w efektywnym zarządzaniu jej zasobami znacznie wzrosła – wyjaśnia i dodaje, że również dzięki możliwości wykorzystania wybudowanej infrastruktury światłowodowej i uruchomionym usługom (zarówno uczelnie, jak i szkoły różnego szczebla) m.in. mają możliwość kształcenia i przygotowania kolejnych pokoleń społeczeństwa do wykorzystania gwałtownie rozwijających się technologii informacyjno-komunikacyjnych, zwłaszcza technologii internetowych, w tym także mobilnych.
Magdalena Baranowska-Szczepańska
