Mało kto jednak wie, że niewiele brakowało by nie było nam dane podziwiać dziś tych wszystkich atrakcji i ciekawych miejsc skupionych wokół Ojcowa, gdyż, szczególnie w XIX i XX wieku, sposób gospodarowania tym terenem zmierzał do katastrofy. I nie chodzi tylko o licznie powstające w tej okolicy uzdrowiska, wycinkę drzewostanu czy nadmierną eksplorację tamtejszych jaskiń, ale też rozwijający się przemysł. Po wielu latach starań i walki o objęcie szczególną ochroną tego obszaru, w 1956 roku, na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów, utworzono Ojcowski Park Narodowy, aby chronić unikalne formy krasowe oraz bogactwo przyrody. Trzeba jednak pamiętać, że Park ten położony jest na bardzo gęsto zaludnionym obszarze, niemal na przedmieściach Krakowa, co powoduje jego dużą atrakcyjność pod względem inwestycji budowlanych. Walka o ochronę tego unikalnego obszaru trwa. Naukowcy i ekolodzy, a także miłośnicy przyrody mają więc nie lada wyzwanie, a jednocześnie pole do badań i działań w kierunku przywrócenia właściwego ekosystemu na tym terenie.
Ojcowski Park Narodowy początkowo obejmował powierzchnię około 1570 ha. Przez lata stopniowo ją zwiększał, a mimo to jest najmniejszym parkiem narodowym w Polsce, zajmującym obecnie obszar 2146 ha. Fakt ten jednak w niczym nie przeszkadza by był on jednocześnie jednym z atrakcyjniejszych i najczęściej odwiedzanych.
Park udostępniony jest dla ruchu turystycznego przez sześć miesięcy w roku – od połowy kwietnia do połowy listopada. Na jego terenie wyznaczono sześć szlaków turystycznych o łącznej długości 46 kilometrów. Przecinają i łączą się one, tworząc ciekawą sieć tras, dostosowanych zarówno dla doświadczonych, jak i początkujących piechurów. Wstęp na teren Ojcowskiego Parku Narodowego jest bezpłatny, a opłaty naliczane są jedynie za zwiedzanie obiektów turystycznych.
Na uwagę zasługuje Dolina Prądnika – jedno z najpiękniejszych i najbardziej malowniczych miejsc w Ojcowskim Parku Narodowym. Ciągnąca się na długości około 9 km dolina została wyrzeźbiona przez rzekę Prądnik, tworząc niesamowite formacje skalne, wąwozy i jaskinie.
Doskonały mikroklimat, dobre położenie i liczne atrakcje sprawiły, że obszar ten nieformalnie nazwano „Polską Szwajcarią”.
Na zwiedzających czekają nie tylko niezwykłe widoki, ale również ciekawe zabytki. Największym zainteresowaniem cieszą się m.in.: zamki w Ojcowie i Pieskowej Skale, jaskinie Łokietka i Ciemna, pustelnia bł. Salomei czy kaplica „Na Wodzie”. Związanych jest z nimi wiele legend i ciekawych historii, które chętnie opowiadane są turystom przez tamtejszych Przewodników. Warto również poświęcić chwilę na odwiedzenie zlokalizowanego w Ojcowie Muzeum Ojcowskiego Parku Narodowego, które prezentuje historię parku, jego przyrodę oraz kulturę regionu. A dla smakoszy znajdzie się na szlaku słynny Pstrąg Ojcowski i wina z winnicy Krotoszówka Górska.
Tych, którzy jeszcze nie odwiedzili tego jakże urokliwego miejsca, a chcieliby zapoznać się z jego atrakcjami wirtualnie, zachęcam do zajrzenia w poniższy link.
https://ojcow.malopolska.pl/
Na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego znajduje się Ośrodek Edukacyjno-Dydaktyczny, oferujący zajęcia dla dzieci i młodzieży, podczas których uczestnicy mogą się poczuć jak naukowcy, przeprowadzając badania, dotyczące realnych problemów badanego środowiska; samodzielnie opracowując wyniki badań czy prowadzonych w terenie obserwacji oraz formułować wnioski.
Ośrodek prowadzi też zajęcie dla nauczycieli i przewodników.
https://opn.gov.pl/
Ojcowski Park Narodowy na realizowane w ostatnich latach projekty otrzymał dofinansowanie m.in. z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Funduszy Europejskich na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko, Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020, Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko czy Funduszu Leśnego. Oprócz projektów związanych stricte z renowacją, ochroną i zabezpieczeniem cennych dóbr kulturowych i przyrodniczych, realizowane były również projekty badawcze jak chociażby „Wykonanie badań dotyczących występowania popielicy Glis glis w Ojcowskim Parku Narodowym w zależności od typu zbiorowiska leśnego i sposobu ochrony”, „Wykonanie badań zróżnicowania gatunkowego grzybów makroskopowych w zbiorowiskach leśnych Ojcowskiego Parku Narodowego w zależności od wieku drzewostanu i sposobu jego ochrony (ochrona częściowa, ochrona ścisła)” czy „Ocena bioróżnorodności nietoperzy w lasach Ojcowskiego Parku Narodowego z zastosowaniem innowacyjnych metod badań”.
W 2023 roku Ojcowski Park Narodowy podjął też współpracę z Politechniką Krakowską w celu „wzmocnienia specjalistycznej ochrony cennego obszaru Ojcowskiego Parku Narodowego, unikatowych wartości przyrodniczych, kulturowych, społecznych i edukacyjnych” z wykorzystaniem potencjału naukowego, intelektualnego i edukacyjnego uczelni.
Także, rozszerzając współpracę z polskimi instytucjami przyrodniczymi w ramach autorskiego programu „Energia rytmu natury”, PGE podjęła współpracę z 11 parkami narodowymi, wśród których – od 2024 roku – znalazł się również Ojcowski Park Narodowy. To ponad 70 nowych projektów środowiskowych, w tym 3 badania naukowe, 41 projektów edukacyjnych, 7 infrastrukturalnych i ponad 20 z zakresu ochrony czynnej.
Ze względu na swoją geologię, liczne zabytki oraz malownicze formacje skalne, a także bogatą faunę i florę, Ojcowski Park Narodowy przyciąga nie tylko miłośników przyrody czy historii, ale także naukowców i inne podmioty, które upatrują we współpracy z Parkiem wymierne korzyści dla obu stron.
PIONIER, można by rzec z szacunku dla tego miejca i zachowania jego unikalnego charakteru, przebiega niepostrzeżenie w bezpiecznej odległości od granic Parku, nie zakłucając jego trwania. Niemniej, nie aż tak daleko, aby nie stworzyć możliwości budowania synegrii z różnymi obszarami zastoswań.
W okolicach Parku przebiegają 2 z licznych cięciw PIOINIERa, relacji: Kraków – Katowice oraz Kraków – Kielce.
Katarzyna Siudzińska
